Japonya’da 4300 Yıllık Çömleklerde Hamamböceği Yumurtası İzi Bulundu

Güney Japonya’da 4,300 yıllık çömlek parçalarında, hamam böceği yumurta kapsüllerinin izleri bulundu. Kapsüllerin izlerini görüntülemek ve böylece antik Japonların hayatına ışık tutabilmek için X ışını, bilgisayarlı tomografi ve elektron mikroskobu yöntemleri kullanıldı.

Silikon kopyanın üzerinde hamamböceği yumurta kapsülünün izi , elektron mikroskobu görüntüsü (Görsel: Prof. Hiroki Obata)

Çanak çömleklerin içindeki delikleri inceleyen Kumamoto Üniversitesi’nden Profesör Hiroki Obata “Çömlek parçalarının üstündeki sayısız küçük boşluk 25 yıl öncesine kadar görmezden gelinmişti. Fakat o zamandan beri bo deliklerin önemi ve anlamı anlaşıldı. Delikler tohumların, yemişlerin, böceklerin ya da kabukların bıraktığı izler olabilir” diyor.

Profesör Obata ve ekibi Toyama bölgesindeki Odake kazısında bulunan çömlek parçalarının yüzeyindeki ve içerisindeki izleri inceledi. Odake kazısında Japonya’nın erken Jomon dönemine, yani MÖ 5,300-3,500 yıllarına tarihlenen eserler bulunuyor.

X  ışını, bilgisayarlı tomografi ve elektron mikroskobu kullanan uzmanlar, çömleklerin yüzeyinde Perilla frutescens (nane ailesinden bir bitki) tohumuyla ilişkili 500’den fazla iz buldu, fakat bunların sadece  66’sı görsel olarak doğrulanabildi. Çömlek parçalarının içindeki izler bu döneme özgü olduğu için, diğer dönemlere tarihlenen çömlek parçalarından kolayca ayırt edilebiliyordu.

Çömleklerdeki Hamamböceği Yumurtası İzleri

Yaptıkları son araştırmada ekip, eserin yüzeyinin 3 boyutlu silikon bir kalıbı çıkarılıp, bu kalıbın elektron mikroskobuyla incelendiği kopya üzerinden iz arama tekniğini kullandı. Böylece orijinal yüzeyin detaylı bir incelemesi yapılabildi.

Hamamböceği yumurtası kapsüllerinin izleri 11 m uzunluğundaydı. Yumurta kapsüllerinin Çin’in güney kısmında doğal olarak bulunan Periplaneta fuliginosa türü hamamböceğine ait olduğu anlaşıldı.

Japonya’da bu tür hamambçcekleri 18. yüzyılda edebiyat ve sanat eserlerinde resmedilmişti. Daha önceki dönemlerde edeb, ve sanatsal eserlerde görülen hamamböceklerinin ise yerel bir tür olduğu düşünülüyordu.

İzlerin bulunduğu çömlek parçaları (Görsel: Prof. Hiroki Obata)

Yumurta kapsülü izlerinin bulunduğu çömlek parçalarından iki tanesi, MÖ 2,500-1,300 yıllarındaki geç Jomon dönemine tarihlenen Motonobaru arkeolojik kazısından çıkarıldı. İzler biri 4,000 diğeri 4,300 yıllık olan çömlek parçalarında görüldü. Bu da Periplaneta fuliginosa hamamböceklerinin sanılandan 3,700 ila 4,000 yıl daha erken bir tarihten itibaren Japonya’da varolduğunu gösteriyor.

Profesör Obata “Sanılandan çok daha önceki bir dönemde insanların yaşadığı yerlerde hamamböcekleri olduğunu ortaya çıkardık. Hamamböceği yumurtası gibi küçük ve yumuşak maddeler uzun bir zaman boyunca toprak altında korunamaz, fakat bu çömlek parçaları içinde korunabiliyorlar. Küçük zaman kapsülleri gibi çömlek parçaları, eski insanların yaşam koşullarının hikayesini ortaya çıkarmaya yardım eden hazinelerle dolu” diyor.

Daha Önce Mısır Biti Bulundu

Bir sene önce de Obata ve meslektaşları, yine aynı kazıdaki çömleklerde, mısır biti isimli böceğe ait 173 iz buldu. Obata “Mısır biti, kestane ve mısır gibi depolanmış nişastalı yiyecekleri yiyen zararlı bir böcektir. Mısır ve kestane o dönemde Japonya’da tipik olarak depolanan yiyeceklerdi. Bu kadar çok mısır biti ve hamamböceğinin varlığı, bu insanların yerleşik bir hayatı olduğunu gösteriyor.”

Kumamoto University