6 Maddede Osmanlı Arkeolojisinin Gerekliliği

Geniş bir döneme damgasını vuran Osmanlı devletine dair neden arkeolojik araştırmalar yapılmalı ve Osmanlı arkeolojisi neden bir ana bilim dalı olmalı?

1- Osmanlının kültür tarihindeki yeri

Osmanlı kültürü kendi içinde homojen bir yapıya sahip ve geniş coğrafyalarda baskın bir kültürdür. İdeolojik anlatıların çok daha ötesinde dünya kültür tarihi açısından çok önemli bir yere sahiptir ve herhangi bir sübjektif düşünceden uzak, Orta Çağ’dan I. Dünya Savaşı’na kadar süren bir dönemi bölgesel ve küresel ölçekte değerlendirme şansı verecek bir alandır.

2- Anadolunun kültür tarihi sürecini anlama zorunluluğu

Orta Doğu, Anadolu ve Balkan coğrafyasında Osmanlı kültürüne ait tabakaların, yapıların ve eserlerin ihmal edilmesi, bölgenin tarih değerleri açısından büyük bir kayıptır. Metodolojik açıdan, sözü geçen kalıntılar ve eserler için özel araştırma yöntemleri geliştirilmeli ve daha önceki kayıpları telafi etmek adına bu alandaki çalışmalar yaygınlaştırılmalıdır. Özellikle Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar bölgesinde görülen değişimleri, bizlere Paleolitik dönemden başlayarak, günümüze dek uzanan bir ölçekte, yani milyon yıl süren bu sürecin yakın tarihimizi şekillendiren 600 yılını anlamada Osmanlı Arkeolojisi bir gereklilik olarak algılanmalı.

3- Osmanlının multidisipliner olarak incelenmesi zorunluluğu

Osmanlı kültürü araştırmalarını  sadece sanat tarihçileri, tarihçilere ve onların tekil yöntemlerine devretmek, bunun yanında seçkinciler, demagoglar vb. zümrelerinin elinde ideolojik bir lastik olarak kullanılmasını izlemek yerine bu kültürü arkeoloji ile beraber multidisipliner bir tabanda sosyologlar, biyologlar, antropologlar, filologlar, sanat tarihçileri, eski çağ araştırmacıları gibi diğer disiplinler ile beraber araştırmak ve tüm bu kendi metodolojilerine sahip bilim dallarının yaptığı ortak araştırmalardan gelen bilgileri birarada değerlendirerek bilimsel kanıtları ve geçerliliği olan bir sonuç çıkarabilmek Osmanlı arkeolojisinin gerekliliğini kanıtlayan bir başka nedendir.

4- Osmanlı yazılı kayıtlarına objektif ve bilimsel kanıtlar sunma zorunluluğu

Kanıtların bile kanıtlara ihtiyacı olduğunu bilerek sadece yazılı kaynaklara bağlı kalmadan kültürü oluşturan birincil etmenlerden olan maddi kültür kalıntılarını, bu yazılı kaynaklarla karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirmek Osmanlı arkeolojisinin gerekliliğine bir başka kanıt sunmaktadır.

5- Osmanlının “diğer” sosyal yapısına dair detayları öğrenme

Osmanlının saray hayatının dışındaki esas can damarı olan buyruğu altındaki halkların sosyal hayatlarını açıklığa kavuşturabilme ve bu sınıftaki insanların dinamiklerini detaylandırabilmek önemlidir. Osmanlı Arkeolojisinin günümüz ve geçmişte Anadolu, Balkan ve Orta Doğu coğrafyasının sosyal hayatına dair önemli veriler elde edilebilecek bir bilimsel saha olmasından dolayı Osmanlı Arkeolojisi bir gerekliliktir.

6- Osmanlı kültürünü “en büyük ecdad bizim ecdad” söyleminden kurtarma ve bilimsel tabanda araştırma zorunluluğu

Osmanlının yadsınamaz önemini efsaneleşmeye başlayan kalıplara terk etmek tarihe karşı bir saygısızlıktır. Dünya kültür sürecinde önemli bir yere sahip olan bu kültürün gerçek yapısını ve önemini ve bu kültürün geleceğimizi değil de geçmişimizi aydınlatabileceğini bilimsel nitelikteki bilgiler ile sunabilmek günümüzde özel bir önem arz etmektedir. Yani bugünü yaratan o günlerin gerçek değerini maddi kültür kalıntıları üzerinden, bilimsel kaynaklar ile açıklama gerekliliğinden dolayı Osmanlı Arkeolojisi bağımsız bir bilim disiplini olmalıdır.

Onur Sefer ÖZBALABAN – Osmanlı Arkeolojisi

Baram U. – Carroll L., 2004, Osmanlı Arkeolojisi