1.600 Yıl Önce İskoçya’da Yaşayan Bu Adam Yerli Değildi

Araştırmacılar, 45 yaşında ölen ve yaklaşık 1.600 yıl önce İskoç Dağlık Bölgesi’nde gömülen Blair Atholl Adamı’nın yerli olmadığını söylüyor.

Blair Atholl adamının kalıntılarının kimyasal analizinin ortaya çıkardığına göre, muhtemelen çocukluğunu İskoçya’nın batı kıyısında, belki de Mull, Iona veya Tiree gibi batı Hebrid adalarından birinde veya belki de daha uzakta İrlanda’da büyümüştü.

Bu adamın yolculuklarıyla ilgili bilgiler, insanların Orta Çağ’ın başlarında İskoçya’da uzun mesafeler katettiklerine dair giderek artan kanıtlara katkıda bulunuyor. Diğer iki arkeolojik alanda – İskoçya’nın doğu kıyısındaki Lundin Links ve Cramond köylerinde – yapılan araştırmalar, bu tür uzun mesafe hareketlerin nadir olmayabileceğini gösteriyor.

(Pikt Monoliti, İskoçya’nın Savaşçı Geçmişini Aydınlatıyor)

Çalışmanın ortak araştırmacısı Kate Britton, “Uzak noktalara gidenler sadece erkekler değildi. İlginç olan şu ki, bu doğu kıyısı bölgelerinde (Lundin Links and Cramond), batı kıyılarından gelenler kadındı, bu da hem erkeklerin hem de kadınların – ve belki de çeşitli nedenlerle – bu yolculukları yaptığını düşündürüyor.” diyor.

Blair Atholl Adamının kalıntıları, 1985 yılında, Bridge of Tilt’te, Blair Atholl’un yanındaki bir evde yapılan inşaat çalışmaları sırasında bulundu. Yerel polisten bir telefon aldıktan sonra Perth Müzesi ve Sanat Galerisi’ndeki arkeoloji küratörü Alison Reid işe koyuldu, mezarı ve içine gömülen iskeleti ortaya çıkardı. Araştırmacılar, kalıntıları MS 400 ile 600 yılları arasına tarihlendirdi ve Orta Çağ keşfine karşı ilgi duyan halk, Atholl Country Life Museum’a akın etti.

Araştırmanın eş yazarlarından Orsolya Czére, “Böyle inanılmaz bir keşiften sonra, yerel halkın Blair Atholl adamına olan ilgisi hiç azalmadı.” diyor.

Bu Orta Çağ insanının popülaritesi, arkeoloji bilimlerinde kaydedilen ilerlemelerle birlikte, bilim insanlarını Blair Atholl Adamının kemik ve dişlerindeki izotopları (elementlerin varyasyonları) analiz etmeye sevk etti.

Blair Atoll adamının ölümünden önceki 5-10 yıl içindeki diyetini araştırmak için araştırmacılar, bir kaburga parçasından kemiklerde ve diğer dokularda bulunan bir protein olan kollajeni çıkardılar. Araştırmacılar, kolajenin karbon ve nitrojen izotop oranlarını inceleyerek, yediği yiyeceklerdeki besinlerin kemiklerine yerleşmesinden dolayı adamın ne yediğini çıkarabildiler.

Czére, “Bu izotopik oranlar, Blair Atholl Adamının, erken Orta Çağ İskoçya’sında gördüğümüze çarpıcı biçimde benzer bir diyete sahip olduğunu ortaya çıkardı; bu, muhtemelen domuz eti, tatlı su balığı ve hatta su kuşları yediği anlamına geliyor.” diyor.

Ekip ayrıca, kükürtün birikebileceği kıyı boyunca hem diyet hem de ikamet gösterebilen kollajendeki kükürt izotop oranlarını da inceledi. Blair Atoll Adamı yüksek kükürt izotop oranlarına sahipti, bu da sonraki yaşamının çoğunu başka bir yerde, bir kıyı bölgesinin yakınında geçirdiğini ve bu nedenle bölgeye nispeten yeni gelmiş olabileceğini gösteriyor.

Son olarak, diş minesindeki (çocukluk döneminde oluşan) stronsiyum ve oksijen izotoplarının incelenmesi, Blair Atholl adamının orta İskoçya’da bulunandan daha eski kaya oluşumlarının etrafında büyüdüğünü ve İskoçya’nın batı kıyısı gibi daha ılıman bir iklime sahip bir yerde yaşadığını gösterdi.

Bununla birlikte, günümüzde doğu ve kuzeydoğu İskoçya olan bölgede eski zamanlardan Orta Çağ’a kadar yaşamış yerli halk olan Pikt olup olmadığı da dahil olmak üzere, adam hakkında çok şey bilinmiyor. Piktler son derece bağımsızdı, sıklıkla Roma İmparatorluğu ile çatışıyordu ve yaklaşık 1.700 yıl önce kendi yazı dillerini geliştirmiş olabilirler.

Britton, “Blair Atholl Adamının Pikt bölgesinin parçası olmayan daha uzak bir coğrafi bölgede doğduğunu, ancak bu bölgeye taşındığını ve Piktler tarafından uygulanan cenaze geleneklerine göre gömüldüğünü söyleyebiliriz.” diyor.

Bu bilinmezliğe rağmen, izotopik analizler Blair Atholl adamı hakkında eşi görülmemiş miktarda biyografik veri ortaya çıkardı. Czére, “Bu, 1.500 yıldan daha uzun bir süre önce yaşamış ve ölmüş bir bireyin resmini çizmemize izin vermekle kalmıyor, aynı zamanda ilk bin yılda İskoçya’daki kültürler ve topluluklar arasındaki erken bağlantılar hakkında doğrudan bilgi edinmemize de izin veriyor.” diyor.

Live Science. 6 Aralık 2021.

Makale: Czere, O., Fawcett, J., Evans, J., Sayle, K. L., Müldner, G., Hall, M. A., … & Britton, K. (2021). Multi-isotope analysis of the human skeletal remains from Blair Atholl, Perth & Kinross, Scotland: insights into the diet and lifetime mobility of an early medieval individual. Tayside and Fife Archaeological Journal.