Yükselen Deniz Seviyesi Vikingleri Grönland’tan Çıkardı

Vikinglerin Grönland’ı neden terk ettiği uzun zamandır tartışılıyor. Yeni bulgulara göre bunun nedeni, deniz seviyesindeki 3,5 metrelik bir yükselişti.

Vikingler şiddetli savaşçılar olarak hatırlanır, ancak bu güçlü savaşçılar bile iklim değişikliğine karşı koyamadı. Bilim insanları kısa süre önce, buz tabakası büyümesinin ve deniz seviyesinin yükselmesinin, İskandinav çiftliklerini sular altında bırakan ve nihayetinde 15. yüzyılda Vikingleri Grönland’dan süren büyük kıyı sellerine yol açtığını buldular.

Vikingler, İzlanda’dan sürgün edildikten sonra Grönland’a yelken açan Norveç doğumlu bir kaşif olan “Kızıl Erik” olarak da bilinen Erik Thorvaldsson’un gelişiyle MS 985 civarında güney Grönland’da ilk kez bir yer edindi. Diğer Viking yerleşimciler kısa süre sonra onu takip ederek Eystribyggð (Doğu Yerleşimi) ve Vestribyggð’de (Batı Yerleşimi) yüzyıllar boyunca gelişen topluluklar oluşturdular.

California Riverside Üniversitesi’ne göre, Vikingler geldiğinde, Grönland’da Inuit halkının Kuzey Kutbu’na gelişinden önceki bir yerli grup olan Dorset Kültürü insanları yaşıyordu.

(ilgili: Vikingler Grönland’ı Neden Terk Etti?)

15. yüzyıl civarında ise, bölgedeki İskandinav yerleşimine dair izler arkeolojik kayıtlardan kayboluyor. Araştırmacılar daha önce iklim değişikliği ve ekonomik değişimler gibi faktörlerin Vikinglerin Grönland’ı terk etmesine yol açtığını öne sürmüştü. Şimdi ise yeni bulgular, yükselen denizlerin kilometrelerce kıyı şeridini sular altında bırakarak bu terk edişte kilit bir rol oynadığını gösteriyor.

14. ve 19. yüzyıllar arasında, Avrupa ve Kuzey Amerika, Küçük Buz Devri olarak bilinen, önemli ölçüde daha soğuk havaların olduğu bir dönem yaşadı.

Harvard Üniversitesi Yer ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde doktora adayı olan Marisa Julia Borreggine, “Bu soğuk koşullar altında, Grönland’ın çoğunu kaplayan geniş bir buz örtüsü olan Grönland Buz Levhası daha da büyümüş olabilir.” diyor. Borreggine, buz tabakası büyüdükçe, artan ağırlığının altındaki alt tabakayı aşağı çekerek kıyı bölgelerini sele daha meyilli hale getirdiğini söylüyor.

Aynı zamanda, genişleyen buz tabakası ile büyük deniz buzu kütleleri arasındaki artan yerçekimi, Grönland kıyılarına daha fazla deniz suyu getirdi. Borreggine, bu iki sürecin, tam olarak Vikinglerin yerleştiği kıyı şeridi boyunca yaygın sellere yol açmış olabileceğini belirtiyor.

Bilim insanları, İskandinav iskanının 400 yılı boyunca güneybatı Grönland’daki tahmini buz büyümesini modelleyerek ve bu hesaplamaları bu süre zarfında deniz seviyesinin yükselişini gösteren bir modele ekleyerek hipotezlerini test ettiler. Daha sonra, bulgularının Grönland’daki bir Viking varlığının sonunu işaret eden arkeolojik kanıtlarla nasıl örtüştüğünü görmek için bilinen Viking bölgelerinin haritalarını analiz ettiler.

Modeller, yaklaşık 1.000 ila 1.400 arasında, Grönland çevresindeki yükselen denizlerin Viking yerleşimlerini 3,3 metreye kadar sular altında bırakarak yaklaşık 204 kilometrekarelik kıyı arazisini etkileyeceğini gösterdi. Modellere göre, bu sel, Vikinglerin çiftçilik yapmak ve sığırları için otlak olarak kullandıkları arazileri sular altında bırakacaktı.

Bununla birlikte, deniz seviyesinin yükselmesi muhtemelen Vikinglerin Grönland’ı terk etmesinin tek nedeni değildi. Diğer türden zorluklar, uzun süredir varlığını sürdüren toplulukların bile çökmesine neden olabilir ve iklim değişikliği, sosyal huzursuzluk ve kaynakların tükenmesi gibi bir dış baskı silsilesi, Vikingleri yerleşim yerlerini sonsuza dek terk etmeye teşvik etmiş olabilir.

İklim ve çevre değişikliğinin bir bileşimi, değişen kaynak ortamı, dış pazar için özel ürünlerin arz ve talep akışı ve Kuzey’deki Inuit halkı ile etkileşimlerin hepsi, bu dışa göçe katkıda bulunmuş olabilir.

Live Science. 20 Nisan 2023.

Makale: Borreggine, Marisa. (2023). Sea-level rise in Southwest Greenland as a contributor to Viking abandonment. Proceedings of the National Academy of Sciences.