Yetişkin Büyük Maymunlar Sosyal Olayları Daha İyi Hatırlıyor

Büyük maymunlar, sosyal olayları daha iyi hatırlama yetisine sahip olsa da, bu yeti yalnızca insanlarda bebeklikten itibaren görülüyor.

Araştırmacılar, büyük maymunlarda sosyal modellerin hafıza üzerindeki etkisini inceledi. Genç ve yetişkin maymunlara, bir insan elinin (sosyal model) veya mekanik bir pençenin (sosyal olmayan model) kule inşa ettiği videolar gösterildi. Sonuçlar, yetişkin maymunların insan eliyle yapılan kuleleri, pençeyle yapılanlara kıyasla daha iyi hatırladığını, ancak genç maymunların böyle bir fark göstermediğini ortaya koydu.

Bu durumun altında yatan mekanizmaları anlamak için araştırmacılar, katılımcıların kalp atışlarını analiz eden yapay zeka tabanlı bir video takip sistemi kullandı. Bu teknoloji, sosyal olayların daha iyi hatırlanmasının sosyal gösterimler sırasında artan dikkat düzeyiyle bağlantılı olduğunu gösterdi.

(İlgili: Babunlar Öz Farkındalık Ayna Testinde Başarısız Oldu)

Bu çalışma, insan olmayan büyük maymunlarda sosyal hafıza gelişimini araştıran ilk çalışma olma özelliğini taşıyor ve Animal Behaviour dergisinde yayımlandı.

Primatlar Sosyal Ortamlarda Hafızalarını Nasıl Kullanıyor?

Maymunlar ve büyük maymunlar da dahil olmak üzere primatlar, karmaşık sosyal ortamlarda yaşar ve diğer bireylere dikkat etmek, etkileşim ve öğrenme açısından kritik bir öneme sahip. Küçük yaşlardan itibaren yüz ifadeleri ve jestler gibi sosyal uyaranlara odaklanır ve sosyal etkileşimleri, sosyal olmayan nesnelere kıyasla öncelikli hale getirirler.

Önceki araştırmalar, primatların bir nesneyi, eğer bir insan eliyle ilişkilendiriyorlarsa daha iyi hatırladıklarını göstermişti. Aynı gözlem süresi içinde bile, yalnızca sosyal modeller hafıza gelişimine katkı sağlıyor. Bu yeni çalışma, bu sosyal hafıza etkisinin bilişsel mekanizmalarını ve insan dışı büyük maymunlarda erken gelişimini anlamaya yönelik bir adım niteliğinde.

Deney ve Bulgular

Bu araştırma, Almanya’daki Wolfgang Köhler Primat Araştırma Merkezi’nde gerçekleştirildi ve şempanzeler, bonobolar, goriller ve orangutanlar dahil olmak üzere 42 büyük maymun üzerinde yürütüldü. Katılımcıların yaşları 3 ay ile 47 yıl arasında değişiyordu.

Araştırmanın başyazarı Marie Padberg, “Maymunların bir kuleyi mekanik bir pençe yerine bir elin inşa ettiğini gördüklerinde daha iyi hatırladıklarını bulduk. Bunun anlamı, bir makineden ziyade sosyal bir varlığın eylemlerine daha fazla dikkat etmeleri” diyor.

Ancak insanlardan farklı olarak, yalnızca yetişkin maymunlar bu hafıza gelişimini gösterdi. Genç ve yavru maymunlar, sosyal model izlediklerinde hafızalarında bir iyileşme göstermedi. Bu da, sosyal olayları daha iyi hatırlamanın primatlarda ortak bir özellik olduğunu, ancak bu etkinin sadece insanlarda bebeklikten itibaren görüldüğünü öne sürüyor.

Araştırmanın kıdemli yazarı Daniel Haun, “İnsan olmayan maymun yavruları ve genç bireyler, sosyal olayları daha iyi hatırlama konusunda bir üstünlük göstermedi. Bunun birkaç nedeni olabilir: Kullanılan nesnelerin doğası, görevin karmaşıklığı veya videoların süresi. Daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Ancak şu anki veriler, erken yaşlarda gelişmiş sosyal hafızanın yalnızca insanlara özgü bir fenomen olabileceğini düşündürüyor” diyor.

Max Planck Society. 19 Şubat 2025.

Makale: Padberg, M., Hanus, D., Thiele, M., Wang, D., Howard, L. H., Wiesmann, C. G., … & Haun, D. B. (2025). Social attention increases object memory in adult but not younger great apes. Animal Behaviour, 221, 123081.