Yeni Keşif Antik Yunanlıların İnsan Kurban Ettiğini Doğrulayabilir

Yunanistan’da bir Zeus sunağı olan Lykaion Dağı’ndaki kazılarda, kurban edilen hayvanların biriken külleri arasında bulunan 3,100 yıllık  iskelet, Antik Yunanlıların insan kurban ettiğini doğrulayabilir.

Yunanistan’da bulunan, bir zamanlar tanrı Zeus’un doğum yeri olarak tapınılan Lykaion Dağı’ndaki kazılarda, binlerce yıl boyunca kurban edilen hayvanların biriken külleri arasında 3,100 yıllık bir genç erkek iskeleti bulundu. Zeus’a yapılan hayvan kurbanlarının yeri olarak bilinen alanda yapılan bu keşif, Antik Yunanlıların Zeus’a insan kurban ettiği efsanesini doğrulayabilir.

Kafatası eksik olarak bulunan genç erkek iskeleti.

Yerel Arkeoloji İdaresi’nin başkanı bir radyoya yaptığı açıklamada Anna Karapanagiotou “Bu iskeletin tarihinden çok daha sonraki kaynaklar, Lykaion’da insan kurbanlarının olduğunu da anlatıyor” diyor ve bu konunun ayrıntılarıyla araştırılacağını söylüyor.

Yunan Kültür Bakanlığı Çarşamba günü yaptığı açıklamada, insan yapımı bir taş platformın yanında, 30 metre genişliğindeki bir kül sunağının (altar) tam ortasında büyük ihtimalle bir adolesan erkeğe ait bir iskelet bulunduğunu söyledi.

Yunan ve Amerikalı araştırmacılardan oluşan kazı ekibi, genç erkeğin nasıl öldüğüyle ilgili bir fikre varmak için çok erken olduğunu, fakat birçok antik yazarın Lykaion Dağı’nı insan kurbanıyla ilişkilendirmesi nedeniyle bu keşfin dikkat çekici olduğunu söylüyor.

Platon da dahil olmak üzere birçok antik yazar yüzyıllar boyunca, Lykaion Dağı’nı en korkunç Yunan kültlerinden biri olan Zeus’a insan kurbanıyla ilişkilendirmişti. Fakat bu efsaneye dair arkeolojik kanıtlar Yunan dünyasında çok nadir olarak olarak bulundu, ve hiçbir zaman Yunanistan anakarasında bulunmadı.

Genç erkeğin kafatasının üst kısmı eksikti. Vücudu ise doğu-batı yönünde birer sıra taşın arasına konulmuştu. (F: Titus Frelinghuysen/AP)

Antik yazarların anlattığı efsaneye göre Lykaion Dağı’nda bir erkek çocuk hayvanlarla birlikte kurban edildi, ve çocuğa ve hayvanlara ait etlerin hepsi birlikte pişirilip yendi. İnsana ait etleri kim yerse 9 yıl boyunca bir kurda dönüşecekti.

Kazı ekibinden ve Arizona Üniversites profesörü David Gilman Romano, “Birkaç antik edebi kaynak, [dağın güney zirvesinde bulunan Zeus sunağı’nda] insan kurban edildiğine dair söylenceler olduğundan bahsediyor. Fakat birkaç hafta öncesine kadar burada insan kemiğine dair hiçbir kanıt bulunmamıştı” diyor.

Romano Associated Press’e yaptığı açıklamada “Bu genç erkek kurban edilmiş olsun ya da olmasın, bir kurban sunağının içine gömülmüş durumda… Burası bir insanı gömeceğiniz bir yer – bir mezarlık değil.” diyor.

Romano diğer bir olağandışı ayrıntının da genç erkeği kafatasının üst kısmının eksik olması olduğunu söyledi. Erkeğin vücudu ise doğu-batı doğrultusundaki birer sıra taşın arasına gömülmüştü, ve pelvis bölgesini kalın bir taş levha örtüyordu.

Gröningen Üniversitesi’nden Dr Jan Bremmer ise keşif hakkında şüpheli olduğunu, ve keşfin yapıldığı yerin, yapılan yorumları etkiliyor olabileceğini söylüyor. Bremmer bu zamana kadar, antik Yunanistan’da insan kurbanı üzerine yapılan çalışmaların, bunun bir kurgu olduğu sonucuna vardığını söylüyor.

İskeletin pelvis bölümünü taş levha örtüyordu. (F: Titus Frelinghuysen/AP)

Bremmer, araştırmacıların Antik Yunanistan’da insan kurbanı düşüncesinden çok etkilendiğini, çünkü bunun bir çelişki gibi gözüktüğünü söylüyor: “Bir yanda Yunanistan’ın medeniyetin beşiği olduğu şeklinde bir düşüncemiz var: demokrasinin, felsefenin, rasyonel düşüncenin doğum yeri.. Fakat öbür yanda da bu çok çok zalim ve acımasız efsaneler var.”

Peloponez bölgesindeki Lykaion Dağı zirvesi Zeus’a tapılan en erken yer olarak biliniyor. İnsan kurbanı olasılığı gerçek olmasa bile burası, çok büyük bir katliama, hayvan katliamına sahne oldu. En azından MÖ 16. yüzyıldan, Büyük İskender döneminin sonrasına kadar on binlerce hayvan burada Zeus’un uğruna katledildi.

Alandaki insan varlığı en az günümüzden 5,000 yıl öncesine kadar gidiyor. İnsan kurbanı geleneğinin bu kadar eski olduğuna dair henüz hiçbir iz yok, fakat eğer böyle bir gelenek yoksa,  insanların neden çorak ve korunmasız olan bu dağ zirvesine yerleştiği de belirsiz durumda.

Genç erkeğe ait iskeletin yanında bulunan çanak çömlek kalıntrıları MÖ 11. yüzyıla, Miken döneminin sonuna tarihleniyor. Şu ana kadar Lykaion’daki Zeus sunağının sadece %7’si kazılmış durumda. Kazı ekibinden Profesör Romano “Birkaç yıl daha kazı yapacağız, bu dönem içinde başka insan mezarları bulup bulmayacağımızı bilemiyoruz” diyor.

Associated Press, The Guardian, 10 Ağustos 2016