Yeni Bulunan Euripides Tragedyalarının Parçaları Tercüme Edildi

Euripides papirüslerinin bulunması, son altmış yılda antik Yunan edebiyatına dair yapılan en önemli keşifler arasında yer alıyor.

Son yarım yüzyılda antik Yunan edebiyatıyla ilgili en önemli keşiflerden birinde, arkeologlar MÖ 5. yüzyıl oyun yazarı Euripides’in daha önce kaybolmuş iki oyunundan yaklaşık 100 dizeyi gün yüzüne çıkardılar.

Söz konusu metinler, 37 dizesi bulunan bir intikam tragedyası olan “İno” ve 60 dizesi ortaya çıkarılan ahlaki bir tragedya olan “Polyidos”.

Keşif, 2022’nin sonlarında, Kahire’nin 120 kilometre güneybatısında yer alan antik Philadelphia nekropolünde çalışan Mısırlı arkeologlardan oluşan bir ekibin yaptığı kazılar sırasında gerçekleşti. Papirüs, daha eski bir mezar yapısına bağlı MS 3. yüzyıla ait çukur mezarlarda ortaya çıkarıldı.

(İlgili: Euripides’in İki Tragedyasının Bilinmeyen Parçaları Keşfedildi)

Philadelphia kazı projesinin direktörü Basem Gehad, Aşağı ve Yukarı Mısır arasındaki sınırda yer alan antik Hermopolis Magna kentindeki kazılarda birlikte çalıştığı, Colorado Boulder Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan Yvona Trnka-Amrhein ile temasa geçti. Trnka-Amrhein, antik Yunan metinlerinden oluşan çevrimiçi bir veri tabanı aracılığıyla metinlerin Euripides’e ait olduğunu doğruladıktan sonra, bu konuda uzman olan meslektaşı John Gibert’i sürece dahil etti.

Akademisyenler birlikte bu tragedyaları tercüme ve analiz ederek, bulgularını Yunan ve Roma edebiyatı, tarihi ve felsefesine odaklanan bir yayın olan “Journal of Papyrology and Epigraphy”nin son sayısında yayımladılar.

Ino ve Polyidos’un daha önce sadece olay özetleri ve bir avuç alıntıyla bilindiğini belirten Trnka-Amrhein’a göre, bu, 1967 yılında Sorbonne koleksiyonunda Euripides Erechtheus’un bir papirüsünün yayınlanmasından bu yana Yunan tragedyasına dair en önemli keşif.

Papirüs, yazı stili ve bulunduğu arkeolojik bağlama dayanarak MS 3. yüzyıla tarihlendiriliyor. Üzerindeki metinde bazı kelimelerin bileşik hecelerine ayrılıyor oluşu, metnin ilkokul seviyesindeki okuyucular için bir tür el kitabı olabileceğini düşündürüyor. Yazarlar, “edebi metnin lüks olmayan formatı ticari üretimi engeller” diyerek, kitabın üreticisinin “geniş bir klasik eserler kütüphanesine” sahip yükseköğretim düzeyinde bir öğretmen olabileceğini belirtiyorlar.

Edebi metnin lüks olmayan formatının ticari üretimi engelleyeceğini belirten yazarlar, kitabın üreticisinin “geniş bir klasik eserler kütüphanesine” sahip yükseköğretim düzeyinde bir öğretmen olabileceğini belirtiyorlar.

Önemli metinlerin kilit bölümlerini derlemek oldukça yaygın bir uygulamaydı, ancak akademisyenler için kafa karıştırıcı olan, iki oyunun biçimsel ya da tematik olarak net bir türü temsil etmemesiydi. Yine de, keşfedildikleri yer göz önüne alındığında, her iki metinde de bir mezarın öne çıkması ilgi çekiciydi.

“Polyidos” bölümünde, Kral Minos’un, ölen oğlu Glaucus’u diriltmesi için, esere adını veren kâhine yalvardığı bir mit anlatılıyor ve bu iki karakter, gücün, paranın ve iyi yönetimin doğası üzerine tartışıyor. Metinde kâhin Polyidos krala “Zenginsin ama her şeyi anladığını sanma. Beceriksizlik refah içinde ortaya çıkar. Aptalca bir şekilde yerleşik yasaları altüst etmeye ve kuralları karmaşaya sürüklemeye çalışıyorsun” diyor. Daha önce, yalnızca bölük pörçük bir olay örgüsü özeti biliniyordu.

İno bölümünde, Teselya Kralı Athamas’ın ilk ve ikinci eşleri İno ve Themisto’nun birbirlerinin çocuklarını öldürme planları yaptığı bir tragedya anlatılıyor. Bu sahnede, İno, yenilmiş olan Themisto’ya karşı zaferini kutluyor. Bu eser, Euripides’in en sevilen oyunlarından biriydi ancak büyük ölçüde kaybolmuştu.

Klasikler alanındaki araştırmacılar için başka bir sevindirici gelişme olarak, yazarlar Euripides metinlerine ek olarak, yakında yayınlanacak olan birkaç başka papirüs parçası bulunduğunu da belirttiler.

Artnet. 29 Ağustos 2024.