Wasabi, Antik Papirüslerin Korunmasına Nasıl Yardımcı Olabilir?

Araştırmacılar, wasabinin papirüslerdeki hassas pigmentlere zarar vermeden mantar enfeksiyonlarıyla savaşabileceğini söylüyor.

Yeni bir çalışma, suşi ile iyi eşleşen baharatlı yeşil macun olan wasabi’nin, antik papirüsleri korumak için bir araç olarak kullanılabileceğini buldu.

Binlerce yıl önce papirüs, yelkenler, tekneler ve sepetler gibi birçok ürün yapmak için kullanıldı. Aynı zamanda bir yazı malzemesiydi ve nadir antik metinler genellikle papirüs üzerine yazılıyordu.

Cyperus papyrus bitkisinin saplarından yapılan organik malzeme oldukça hassas ve bazen mantar enfeksiyonlarının kurbanı olabiliyor. Araştırmacılara göre mantarlar papirüsün derinlerine doğru büyüyerek çatlama ve boya kaybı gibi hasarlara neden olabiliyor.

(İlgili: Herculaneum’da Kömürleşen Bir Papirüs Yapay Zeka ile Okundu!)

Wasabi, Japonya, Kore ve Rusya’nın uzak doğusuna özgü bir bitki. Yeni çalışmaya göre wasabi buharı, hassas malzemeye (veya üzerindeki pigmentlere) zarar vermeden antik papirüs üzerindeki mantar enfeksiyonlarıyla savaşmaya yardımcı olabilir.

Mısır’daki Büyük Mısır Müzesi’nde araştırmacı olan baş yazar Hanadi Saada, “Papirüslerin biyolojik olarak bozulması dünya çapında bir sorun” diyor.

Saada’nın ekibi çalışmaya 1.000 yıllık bir papirüsü yeniden yaratmakla başladı. Araştırmacılar, malzemedeki yıllar süren aşınmayı taklit etmek için 120 gün boyunca 212 derece Fahrenheit’te ısıttı. Daha sonra, kırmızı, sarı ve mavi pigmentlerle boyadıkları papirüsü, antik tomarlarda yaygın olarak bulunan birkaç mantar türüne maruz bıraktılar.

Bilim insanları, enfekte olmuş papirüsleri tedavi etmek için, ortaya çıkan karışım “hamur benzeri bir duruma” ulaşana kadar su ve wasabi tozunu karıştırdılar. Wasabi’yi papirüsün yanındaki alüminyum folyo üzerine yerleştirdiler ve kopya papirüsleri wasabi buharına maruz bıraktılar.

Üç gün sonra kontrol edildiğinde, kontaminasyonun yok olduğunu buldular. Wasabi buharlarına maruz kalmak, örneğin bozulma mukavemetini yüzde 26 oranında artırdı.

Daha da önemlisi, buharlar numunelerin renginde gözle görülür herhangi bir değişikliğe neden olmadı. Pigmentlerin kimyasal yapısı “sadece önemsiz derecede” etkilendi. Geçmişte, antik eserleri tedavi etmek için kullanılan diğer dezenfektanlar, mantarın kendisi kadar kötü olabilecek şekilde papirüse hasar vermişti.

Pennsylvania’daki Penn Müzesi’nde konservatör olan Jessica Byler, “Günümüzün koruma tekniklerinin çoğu, ilk etapta hasarı önlemek için tasarlanmış olup, bunları mantar oluşumunu ve bozulmasını önlemenin pasif bir yolu haline getiriyor.” diyor. Ancak bu yöntemler mükemmel olmadığından Byler, ekibinin koruma alanındaki yenilikçi çevre dostu teknikler hakkında daha fazla bilgi edinmek istediğini ekliyor.

Yeni wasabi çözümünün, pigmentleri korumada etkili olmasının ötesinde ek avantajları da var: Geleneksel dezenfektanlara kıyasla wasabi, insanlar için daha güvenli ve daha çevreci.

Gize’deki Büyük Mısır Müzesi, antik papirüsleri korumak için yeni koruma tekniğini kullanmayı planlıyor. Bu arada, araştırmacılar wasabinin tekstil ve kağıt gibi malzemelerde kullanılıp kullanılamayacağını inceleyecekler.

Smithsonian Magazine. 4 Mart 2024.

Makale: Saada, H., Othman, M., Attia, N., Salah, M., Mohalhal, H., Matsuda, Y., & Khaleil, M. (2024). A safely green treatment of bio-deteriorated painted archaeological papyri by Wasabi. Journal of Archaeological Science, 163, 105936.