Vezüv Patlaması, İnsanların Beyinlerini Cama Çevirmiş

MS 79 yılında, Vezüv Yanardağı patlaması sırasında Herculaneum’da ölen bir adam, patlamış bir kafatası ve camlaşmış beyin dokusu ile bulundu.

Yeni bir araştırmaya göre, Vezüv Yanardağı 79 yılında patladığında, fırlattığı kayalar ve gazlar öyle sıcaktı ki, bu sıcaklık kanı kaynatmak, eti buharlaştırmak ve hatta beyin dokusunun parçalarını cama dönüştürmek için yeterince yüksekti.

(Yanardağ Patladığında Pompeii’den Kaçanlar Nereye Gitti?)

Arkeologlar kazılar sırasında nadiren insan beyni bulur ve bulduklarında organlar sabun benzeri ve pürüzsüz bir şekilde görünür. Sabunlaşma adı verilen süreç sırasında, yağlı beyin dokusundaki trigliseritler, çevredeki yüklü parçacıklar ile reaksiyona girerek zamanla sabuna dönüşür. Ancak bilim insanları, Vezüv patlaması sırasında Herculaneum’da ölen bir adamın kalıntılarını incelediklerinde çok farklı bir şey buldular.

Sıcak kül dalgasıyla, kurbanın beyni vitrifikasyon adı verilen bir süreçle yanarak siyah parçalara dönüşmüştü. Yayımlanan rapora göre camsı malzeme, adamın kafatasının yüzeyini sarmıştı.

(Pompeii’deki Yatak Odasında Erotik Fresk Bulundu)

Olağandışı keşif, insan osteobiyolojisi ve adli antropoloji profesörü Dr. Pier Paolo Petrone tarafından yapıldı. Önceki çalışmalarda Petrone ve meslektaşları, Herculaneum’da Vezüv patlaması sırasında kayıkhanelere kaçan iskelet kalıntılarını incelemişti. Bu insanlar da volkanik patlamanın aşırı sıcaklığından ölmüştü.

Herculaneum, yanardağ patlaması ile ünlü olan Pompeii’den yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta yer alıyor ve Vezüv yanardağının tabanına daha yakın bir yerde duruyor. Yanardağa olan bu yakınlık, Herculaneum’daki insanların özellikle korkunç bir kaderle yüzleşmesini sağladı: Kaynayan kanlarının buharı, kafataslarında yoğun baskı oluşturdu ve kafalarının patlamasına neden oldu.

Yeni çalışmada araştırmacılar, sahildeki değil, Collegium Augustalium olarak bilinen bir binada ahşap bir yatakta ölen bir Vezüv kurbanını inceledi.

Ceset 1960’larda bir volkanik kül höyüğünün içine gömüldü. Kayıkhane kurbanları gibi, bu kömürleşmiş iskelet de patlama sırasında patlayan bir kafatasının seyrek kalıntılarını taşıyordu.

Ekip, patlayan kafatasının kalıntılarında duran ve kafatası oluklarının kalıntıları arasında dağılmış siyah camsı malzeme parçalarını tespit etti. Araştırmanın eş yazarı Piero Pucci, beyin dokusu parçalarını aldı ve içinde bulunan proteinleri analiz etti.

Analiz, karar verme gibi daha yüksek beyin fonksiyonlarından sorumlu olan beyin zarı; duygusal işleme için önemli olan amigdala; ve hareketi ve ödüllere cevabımızı kontrol etmeye yardımcı olan substantia nigra da dahil olmak üzere, insan beyninin farklı bölgelerinde bulunduğu bilinen proteinleri ortaya çıkardı.

Pucci ayrıca beyin dokusu örneklerinde yaygın olarak bulunan trigliseritlerle birlikte insan saçı yağında tipik olarak bulunan yağ asitlerini de tespit etti.

Ceset yakınında bulunan kömürleşmiş odunun analizine dayanarak, ekip odanın muhtemelen 968 Fahrenheit (520 santigrat derece) maksimum sıcaklığa ulaştığını belirledi.

Bu aşırı sıcaklık, kurbanın vücudundaki yumuşak dokuları buharlaştıracak ve son yağ kalıntılarını yakacak kadar sıcaktı.

Kısa bir ısı patlamasının ardından, vücut hızla soğumuştu ve camlaşmış beyin parçaları ile kaplı patlamış bir kafatasının korkunç kalıntılarını geride bırakmıştı.

Live Science. 23 Ocak 2020.

Makale: Pierpaolo Petrone et al. 2020. Heat-Induced Brain Vitrification from the Vesuvius Eruption in c.e. 79. The New England Journal of Medicine.