Tunç Çağı Göçü, Kelt Dillerini Britanya’ya Getirmiş Olabilir

Antik DNA analizi, MÖ 1000 ila 875 yılları arasında şu anda Fransa’dan, İngiltere ve Galler’e kitlesel bir insan göçü olduğunu ortaya çıkardı.

Antik DNA’nın bugüne kadarki en büyük analizi, Geç Tunç Çağında Kelt dillerini İngiltere’ye yaymış olabilecek Fransa’dan İngiltere ve Galler’e doğru gerçekleşen kitlesel bir insan göçünü ortaya çıkardı.

İngiltere’ye iki büyük insan göçü daha önce biliniyordu. Bunlardan ilki yaklaşık 6.000 yıl önce gerçekleşti. Bu insanların soyu çoğunlukla arkeogenetikçiler tarafından Erken Avrupalı Çiftçiler olarak bilinen bir gruptan gelirken, yaklaşık yüzde 20’si Batı Avrupalı Avcı-Toplayıcı olarak adlandırılan başka bir gruptan geliyor. Bu göç, mevcut yerel avcı-toplayıcı soylarının çoğunun değiştirilmesine yol açtı.

Yaklaşık 4.500 yıl önce, Tunç Çağı’nın başlangıcında ikinci bir göç yaşandı. Bu göçte, bugünkü Bulgaristan’dan Kazakistan’a kadar uzanan Pontus-Hazar bozkırından hayvancılıkla uğraşan insanların soyundan gelenler yer aldı. Bu grubun soyu sonunda İskoçya, İngiltere ve Galler’deki genetik yapının en az yüzde 90’ını oluşturdu.

(Geniş Bir Coğrafyada Yaşamış Gizemli Kültür: Keltler Kimdi?)

Bugün İngiltere ve Galler’de yaşayan insanlar, Erken Tunç Çağı’ndaki insanlara kıyasla erken Avrupalı çiftçilerden daha fazla ataya sahipler, bu da Avrupa’dan üçüncü bir göçün daha yakın bir zamanda gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor.

İngiltere’deki York Üniversitesi’nden Ian Armit ve meslektaşları, İngiltere ve batı ve orta Avrupa’daki arkeolojik alanlarda bulunan ve Tunç Çağı ile Demir Çağı’na tarihlenen yaklaşık 800 kişinin genomlarını sıraladılar. Bu insanlardaki Erken Avrupalı çiftçi soylarının zaman içindeki oranına baktılar.

Ekip, MÖ 1000 ile MÖ 875 yılları arasında Fransa’dan İngiltere’ye üçüncü bir kitlesel göçün gerçekleştiğine dair kanıtlar buldu. Bu süre zarfında Erken Avrupalı çiftçi soyları, Geç Tunç Çağı’na kadar güney Britanya’da ortalama yüzde 30’dan yaklaşık yüzde 36’ya yükseldi. Demir Çağı’nda bu, İngiltere ve Galler nüfuslarındaki soyların neredeyse yarısında dengelendi.

Armit, ”Orta ve Geç Tunç Çağı’nın bu döneminin İngiltere ile orta ve batı Avrupa arasında muazzam bir bağlantı dönemi olduğunu her zaman biliyorduk.” diyor.

Armit, “Bu çalışmadan önce, hareketi bireyler ve küçük gruplar, tüccarlar ve metal arayan insanlar açısından düşünürdük. Ancak sonuçlar, toplumun düşündüğümüzden çok daha hareketli olduğunu gösteriyor, toplumun büyük kesimleri hareket halindeydi. Toplumlar, daha önce gerçekten takdir etmediğimiz bir şekilde İngiliz Kanalı boyunca birbirine çok bağlıydı.” diyerek ekliyor.

Bulgular, Kelt dillerinin İngiltere’de ilk ne zaman konuşulduğu konusundaki tartışmalara ışık tutmaya yardımcı oluyor. Armit, ”Eski nesne stillerinin analizine dayanarak oluşturulan en köklü teoriye göre, Kelt dilleri Demir Çağı’nda kıta Avrupası’ndan Kelt konuşmacılarla geldi.” dedi.

Ancak yeni kanıtlar, Kelt dillerinin daha önce, Orta ve Geç Tunç Çağı’nda İngiltere’ye doğru yayıldığına dair dilbilimsel çalışmalara dayanan rakip bir fikri desteklemektedir. Fakat Armit’in belirttiğine göre, birinin yalnızca DNA’sına bakarak hangi dili konuştuğunu söyleyemeyiz.

New Scientist. 22 Aralık 2021.

Makale: Patterson, N., Isakov, M., Booth, T., Büster, L., Fischer, C. E., Olalde, I., … & Mihovilić, K. (2021). Large-scale migration into Britain during the Middle to Late Bronze Age. Nature, 1-14.