Troodon Ortak Yuvalara 4-6 Yumurta Bırakıyordu

Modern kuşlara çok yakın bir dinozor olan Troodon, sıcakkanlıydı (endoterm), ancak modern sürüngenlerinkine benzer bir üreme sistemine sahipti.

Bilim insanları, yumurtanın karbonat kabuğu oluştuğu sıradaki sıcaklığın doğru bir şekilde belirlenmesini sağlayan yeni bir yöntem uyguladılar. Ayrıca araştırmacılar, Troodon’un kuluçka başına 4 ila 6 yumurta bıraktığını gösterdi. Ancak Troodon yuvalarında 24’e kadar yumurta bulunabildiğinden, araştırmacılar bu hayvanların dişilerinin yumurtalarını ortak yuvalara bıraktığı sonucuna varıyor.

Milyonlarca yıl içinde ve uzun bir dizi küçük değişiklikle evrim, belirli bir dinozor grubunu, theropodları, bugün gezegenin etrafında uçarken gördüğümüz kuşlara dönüştürdü. Aslında kuşlar, 66 milyon yıl önce Kretase dönemini sona erdiren feci yok oluştan sağ kurtulan dinozorların tek torunları.

Troodon tam da böyle bir theropoddu. Etçil dinozor yaklaşık iki metre uzunluğundaydı ve yaklaşık 75 milyon yıl önce Kuzey Amerika’nın uçsuz bucaksız yarı kurak arazilerinde yaşamıştı. Troodon, bazı dinozor ataları gibi içi boş ve hafif kemikler gibi kuşlara benzer çeşitli özellikler taşıyordu. Troodon tamamen tüylü kanatlara sahipti ve iki ayak üzerinde yürüyebiliyordu, ancak boyutundan dolayı uçamıyordu. Bunun yerine, büyük olasılıkla hızlı bir şekilde koşuyordu ve güçlü pençelerini avını yakalamak için kullanıyordu.

(İlgili: Yumurta Kabuğu, Dinozorların Sıcakkanlı Olduğunu Gösteriyor)

Troodon dişileri, tüm dinozorların en eski akrabaları olan sürüngenlerin yuvarlak yumurtalarından ziyade, modern kuşların asimetrik yumurtalarına benzeyen yumurtalar bıraktı. Bu yumurtalar renkliydi ve muhtemelen Troodon’un üzerlerinde kuluçkaya yatabilmesi için yarı yarıya toprağa gömülmüş olarak bulundu.

Frankfurt Goethe Üniversitesi’nden Mattia Tagliavento ve Jens Fiebig liderliğindeki uluslararası bir bilim insanları ekibi, iyi korunmuş bazı Troodon yumurta kabuklarının kalsiyum karbonatını inceledi. Araştırmacılar, 2019 yılında Fiebig’in grubu tarafından geliştirilen “çift kümelenmiş izotop termometrisi” adlı bir yöntem kullandılar.

Bu yöntemi kullanarak, karbonat minerallerinde oksijen ve karbonun daha ağır çeşitlerinin (izotoplarının) ne ölçüde bir araya geldiğini ölçebildiler. Sıcaklığa bağlı izotop kümelenmesinin varlığı, bilim insanlarının karbonatların oluştuğu sıcaklığı belirlemesine olanak sağladı.

Araştırma ekibi, Troodon yumurta kabuklarını analiz ederken, yumurta kabuklarının 42 ve 30 santigrat derece sıcaklıklarda üretildiğini tespit edebildi. Araştırmanın baş yazarı Mattia Tagliavento, “Troodon yumurta kabuklarının izotopik bileşimi, soyu tükenmiş bu hayvanların vücut sıcaklıklarının 42 °C olduğunu ve modern kuşlar gibi bunu yaklaşık 30 °C’ye düşürebildiklerini gösteriyor.” diyor.

Bilim insanları daha sonra Troodon’un kuşlara mı yoksa sürüngenlere mi daha yakın olduğunu anlamak için sürüngenlerin (timsah ve çeşitli kaplumbağa türleri) ve modern kuşların (tavuk, serçe, çalıkuşu, kivi, cassowary ve devekuşu) yumurta kabuklarının izotopik bileşimlerini karşılaştırdılar.

Araştırmacılar, sürüngen yumurta kabuklarının bileşiminin ortamın sıcaklığına bağlı olarak değiştiğini gösteren iki farklı izotopik model keşfettiler. Bu durum, bu canlıların soğukkanlı olması ve yumurtalarını yavaş yavaş oluşturması ile tutarlıydı.

Ancak kuşlar, izotopik bileşimde, yumurta kabuğu oluşumunun çok hızlı gerçekleştiğini gösteren, ayırt edilebilir, termal olmayan bir iz bırakırlar. Tagliavento, “Bu çok yüksek üretim oranının, sürüngenlerin aksine kuşların tek yumurtalığa sahip olmasına bağlı olduğunu düşünüyoruz. Aynı anda sadece bir yumurta üretebildikleri için, kuşlar bunu daha hızlı yapmak zorunda.” diyor.

Araştırmacılar bu bulguları Troodon yumurta kabuklarıyla karşılaştırırken, kuşlar için tipik olan izotopik bileşimi tespit edemediler. Tagliavento ikna olduğunu söylüyor: “Bu durum, Troodon’un yumurtalarını çağdaş sürüngenlerinkine daha benzer şekilde oluşturduğunu gösteriyor ve üreme sisteminde hala iki yumurtalığa sahip olduğunu öne sürüyor.”

Bulgularını daha önce vücut ve yumurta kabuğu ağırlığı hakkında toplanmış verilerle birleştiren araştırmacılar, en nihayetinde Troodon’un her üreme döneminde yalnızca 4 ila 6 yumurta ürettiği sonucuna vardılar.

Tagliavento’ya göre bu gözlem özellikle merak uyandırıcı, çünkü Troodon yuvaları genellikle çok büyük ve 24’e kadar yumurta barındırabiliyor. “Bunun, Troodon dişilerinin, bugün modern devekuşları arasında gözlemlediğimiz bir davranış olan ortak yuvalara yumurtalarını bıraktıklarına dair güçlü bir gösterge olduğunu düşünüyoruz.”

“Bunlar son derece heyecan verici bulgular.” diyor Jens Fiebig. “Başlangıçta, Dünya’nın geçmiş jeolojik dönemlerin yüzey sıcaklıklarını doğru bir şekilde yeniden oluşturmak için ikili kümelenmiş izotop yöntemini geliştirdik. Bu çalışma, yöntemimizin sıcaklık rekonstrüksiyonu ile sınırlı olmadığını gösteriyor, aynı zamanda karbonat biyomineralizasyonunun Dünya tarihi boyunca nasıl geliştiğini inceleme fırsatı sunuyor.”

Goethe University Frankfurt am Main. 3 Nisan 2023.

Makale: Tagliavento, Mattia. (2023). Evidence for heterothermic endothermy and reptile-like eggshell mineralization in Troodon, a non-avian maniraptoran theropod. Proceedings of the National Academy of Sciences.