Trabzon’daki Mağarada 13.000 Yıllık İnsan İzleri Bulundu

Trabzon’un Düzköy ilçesindeki bir mağarada, 13.000 yıl önce bıçak ve kazıyıcı olarak kullanıldığı düşünülen taş aletler bulundu.

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi öğretim üyeleri tarafından Trabzon’un çeşitli bölgelerinde 2018’de yüzey araştırma projesi başlatıldı.

Araştırmalar kapsamında, Düzköy ilçesinin Çayırbağı Mahallesi Koskarlı mevkisindeki bir mağara içerisinde 103 parça taş alet bulundu. Bu parçalardan yedi tanesi arkeologlar tarafından incelendi. İlk incelemede, yaklaşık 13.000 yıl öncesine ait olduğu düşünülen aletlerin, bıçak ve kazıyıcı olarak kullanıldığı belirlendi.

Trabzon’un bilinen en eski sakinleri

Projede yer alan Öğretim Üyesi Dr. Hülya Çalışkan Akgül, ön analizler sonucu taş parçalarının buzul çağının sonlarına tarihlendiğini söyledi. Söz konusu bölgenin mağara ve kaya açısından zengin olduğunu belirten Akgül, “Trabzon bölgesinin en eski sakinlerini böylece bu mağarada belgelemiş olduk.” dedi.

(Trabzon’da Hadrianus Dönemi Sur Duvarı Bulundu)

Akgül, mağaradaki taş buluntuların hammaddesinin obsidyen ve çakmak taşı olduğunu ve kökenlerinin Kapadokya ve Kafkasya’ya dayandığının tespit edildiğini söyledi.

Yüzey araştırmasının 2023’te tamamlanacağını belirten Akgül, “2023 yılının sonuyla birlikte Trabzon’un tüm ilçelerini, tüm bölgelerini gezmiş olacağız. Bu mağaramız bizi çok heyecanlandırdı. Çünkü sadece Trabzon için değil, Anadolu arkeolojisine de büyük katkıda bulacak bir buluntu grubuna sahip. Çünkü şimdiye kadar bu bölgelerde bu kadar erkene tarihlenecek veriden söz etmek mümkün değildi. Dolayısıyla kalıplaşmış bir düşünce yavaş yavaş değişmeye başladı, Trabzon’un uzak geçmişine dair. Biz ilk mağaramızın tek kalmayacağını düşünüyoruz. Başka mağaralarda da çeşitli taş aletleri bulma ihtimalinin olduğunu düşünüyoruz.”

Epipaleolitik döneme ait taş aletler

Buldukları taşların üzerindeki izlerin düzenli olduğunu ve doğal süreçlerle oluşmasının mümkün olmadığını belirten Dr. Hülya Çalışkan Akgül, mağarada buldukları taş aletlerin ayırt edici özellikleri hakkında şu bilgileri verdi:

“Sözünü ettiğimiz dönem, insanoğlunun hala avcı ve toplayıcı olarak yaşadığı, ancak bu konuda uzmanlaşmanın sağlandığı bir dönem. Daha incelikli, daha iyi rötuşlanmış, işlenmiş ve daha küçük taş aletler yapmaya başladıkları bir evre. Bizim ‘mikrolit’ olarak tanımladığımız bu aletler, 1 santimetre olacak kadar küçükler. Bunların da varlığıyla bu taşların insanoğlunun elinden çıktığını kolaylıkla anlayabiliyoruz.”

Bulunan objeleri tarihlendirmek üzere ön çalışma yaptıklarını söyleyen Dr. Akgül, “Yaptığımız ön çalışma ve karşılaştırmalar sonucunda bu aletleri ‘epipaleolitik dönem’ olarak isimlendiriyoruz. Milattan önce yaklaşık olarak 11.000 veya günümüzden 13.000 yıl öncesi tarihlerini düşünmek, ‘Koskarlı Mağarası’nın taş aletleri için artık olası. Daha kesin sonuçlar için sondaj çalışmasına ve daha detaylandırılmış bir kazı çalışmasıyla daha detaylı ve kesin veriler elde etmek mümkün.”

Mağaradaki hammaddeler Kapadokya ve Transkafkasya’dan gelmiş

Mağaradan seçtiğimiz yedi adet atık parça, Kanada’ya Dr. Tristan Carter’a incelenmesi için gönderildi. Kanada’dan gelen ön sonuçlara göre yedi adet parçadan 5 tanesi Kapadokya kökenli yani Nevşehir, Aksaray, Ürgüp civarından. 2 tanesi ise ‘Trans Kafkasya’ kökenli. ‘Trans Kafkasya’ Ermenistan, Gürcistan hatta belki de Kuzeydoğu Anadolu’yu da içine alacak o coğrafyadan gelmiş olabileceği ileri sürüldü.”

“Bu demek oluyor ki insanoğlunun belli bir hareketi var. Hareketin güzergahını ya da hangi şekillerde gerçekleşmiş olabileceğini söylemek zor olsa da biliyoruz ki bu malzemelerden biri Kapadokya’dan, diğeri Trans Kafkasya’dan olmak üzere farklı bölgelerden Trabzon’a gelmiş. Paleolitik dediğimiz ya da günümüzden 13.000 yıl önce bu bölgede bir insan faaliyeti, insan hareketliliği söz konusuymuş. Biz, ‘Koskarlı Mağarası’ndan elde ettiğimiz taş aletlerle, bölgede hiç kimsenin olmaması gibi bir önyargıyı da kırmış olduk.”

İlerleyen dönemlerde mağarada kazı çalışmalarının yapılması planlanıyor.