Tatarlı Höyük’te Zehir, Büyü ve Tedavi Amaçlı Kullanılan Adamotu Bulundu

Adana’da yer alan Tatarlı Höyük’te yürütülen kazılarda, zehir, büyü, tedavi gibi amaçlarla kullanılan Adamotu bitkisi kalıntıları  bulundu.

Adamotu’nun vücudu uyuşturma etkisi vardı ve az dozda kullanıldığında geçici bir deliliğe, yüksek dozda kullanıldığında ise ölüme sebep oluyordu. Bu özelliği nedeniyle tarihte birçok hükümdar tarafından savaşlarda kullanıldığı bilinmekte. Tatarlı Höyük yakınlarında yer alan Anavarza Antik Kenti’nde yaşayan ünlü Anadolu hekimi Dioskorides, bilim dünyasında kaynak olarak alınan “De Materia Medica” adlı eserinde, Adamotu’ndan hazırlanan şarabın anestezik olarak ameliyat olacak hastalara verildiğini MS. 1. yüzyılda bildirmişti.

Yaklaşık 3500 yıl öncesine tarihlenen ve yerel bir krallık olan Kizzuwatna’nın en büyük yerleşimlerinden biri olduğu düşünülen Tatarlı Höyük’te yapılan arkeobotanik çalışmalarda, dönemin insan-çevre ilişkisi hakkında önemli bilgiler elde edildi. 38. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu’nda sunum yapan Halil Çakan, binlerce yıldır çeşitli amaçlarla kullanılan Adamotu bitkisinin Tatarlı Höyük’te bulunduğunu söyledi.

Tatarlı Höyükte yürütülen arkeobotanik çalışmaları sırasında, 2012 kazı sezonunda BA-173 nolu açmada yürütülen çalışmalarda, 2 nolu mekan olarak isimlendirilen  alandan alınan toprak örneğinden elde edilen karbonlaşmış bitki kalıntılarında Adamotu bitkisine ait tohumlara rastlandı. Aynı mekan içerisinde ele geçen havan eli ve öğütme taşının bulunması, mekanın bitkisel ilaç hazırlama yeri olabileceğini düşündürüyor.

Adana’nın Ceyhan ilçesi yakınlarında yer alan Tatarlı Höyük Hitit döneminden itibaren kutsal bir yerleşim olarak görülüyor. Hititler dönemi boyunca bağımsız olarak varlığını sürdüren, Hitit İmparatorluğu’nun son dönemlerinde İmparatorluğa katılan Kizzuwatna Krallığı’nın en önemli yerleşimlerinden biri olduğu bilinen Tatarlı Höyük,  MÖ 2. binyılda olduğu kadar Demir Çağı ve Helenistik Dönem’de de kutsal niteliğini sürdürdü.

Adamotu, patlıcangiller familyasından toprağın hemen üstünde gelişen rozet yapraklı, olgunlaştığında sarı renkli meyveli ve kazık köklü çok yıllık bir bitki. Zehirli bir bitki olan Adamotu’nun, ağrı kesici, yatıştırıcı ve cinsel gücü artırıcı etkileri var. İnsanlık tarihi boyunca tedavi edici ve sihirli özellikleri nedeniyle kullanılan bitkiler arasında Adamotu önemli bir yer tutuyor. Adamotu’nun özel bir yeri olmasında, kökünün insan şeklinde olması da etkili.

Adamotu Hitit tabletlerinde Nam-tar adıyla geçiyor. Namtar, Sümer, Asur ve Babil mitolojilerinde cehennemle ilgili bir tanrı, bir tür iblis, ölüm tanrısı ve AN, Ereşkigal ve Nergal’in elçisi. Hastalıklardan ve haşerattan onun sorumlu olduğuna inanılıyor. Eski Mısırlılar ise Adamotunun kökünü bir sıvıda bekleterek elde ettikleri ekstreye “Hayat Suyu” (Ab-ı Hayat) adını verdiler ve bunu içen kişiye sağlık, canlılık ve uzun ömür vereceğine inandılar.