Taş Devri Aslında Ahşap Devri mi?

Yeni araştırmalar, Taş Devri’ni aslında Ahşap Devri olarak adlandırmanın daha doğru olabileceğini öne sürüyor.

Danimarkalı Christian Jürgensen Thomsen, bugünkü insan gelişimi anlayışımızın bir parçası haline gelen tarih öncesi alt bölümlerini ilk kez 1836’da ortaya attı. Thomsen temel kronolojiyi şöyle önerdi: Taş Devri, Tunç Çağı ve Demir Çağı.

O zamandan bu yana, eski insan toplumlarının daha kapsamlı anlaşılması için Thomsen’in formülüne bazı eklemeler yapıldı.

Taş Devri kendi içinde üçe ayrılıyor: Paleolitik (Eski Taş Devri), Mezolitik (Orta Taş Devri) ve Neolitik (Yeni Taş Devri). Bunlara ayrıca Doğu Akdeniz merkezli Bakır Çağı da (Kalkolitik) eklendi.

“Taş Devri” kavramı, metal eritme teknolojilerinin gelişmesinden önce, insanlık tarihininin avcı-toplayıcı olduğu bölümünü ifade eden bir kavram olarak kaldı.

Ancak Proceedings of the National Academy of Sciences’ta (PNAS) yayınlanan yeni bir çalışma, “Taş Devri”nin yanlış bir isim olabileceğini öne sürüyor.

Taşın aksine ahşap zaman karşı çok dayanıklı değil. Ahşap nesneler binlerce yıl içinde yok oluyor. Fakat yine de son zamanlarda insanlığın uzak geçmişine ait binlerce ahşap eser ortaya çıkarıldı.

Buluntular açısından özellikle zengin olduğu bilinen bir alan, Berlin’in yaklaşık 170 km batısında, Almanya’daki Schöningen alanı. Arkeologlar burada son 30 yıldır, yaklaşık 300.000 yıl öncesine ait 200’e yakın ahşap eser ortaya çıkardılar. Buluntular arasında çift uçlu bir fırlatma sopası da yer alıyor.

(İlgili: Neandertallerin 300.000 Yıl Önce Yaptığı Ahşap Aletler İncelendi)

Afrika ve Orta Doğu’da eski insanlar tarafından yapılmış, 780.000 yıl öncesine ait daha eski ahşap eserler bile bulundu. Hatta atalarımızın 1,5-2 milyon yıl önce ahşap işçiliği yaptığını gösteren, insanların kullandığı taş aletler üzerindeki kullanım aşınması gibi dolaylı kanıtlar bile mevcut.

Yeni çalışmanın yazarları, Schöningen’de bulunan ahşap aletlerin sadece keskinleştirilmiş sopalar olmadığını, aynı zamanda fırlatma ve hatta balık tutma için kullanılan “teknolojik olarak gelişmiş aletler” olduğunu göstermek için Bilgisayarlı Tomografi taramasını kullandı.

Bu aletler, insan evriminin bir aşamasına kadar olan döneme, anatomik olarak modern insanların ve Neandertallerin ortaya çıkışıyla hemen hemen aynı zamana denk geliyor.

Araştırmacılar bunun, bu gelişmiş ahşap aletlerin kullanımına bağlanabileceğini öne sürüyor. Bu döneme “Ahşap Devri” denmesi daha doğru olabilir mi?

Aslında bu tamamen yeni bir fikir değil.

Endeavour dergisindeki 1985 tarihli “Neolitik veya Ahşap Devri” başlıklı makale de benzer bir durumu tartışıyor.

1985 tarihli makalenin yazarları, “Her ne kadar birçok koşulda bozulabilir olsa da, Neolitik dönemden (12.000-4.200 yıl önce) kalma ahşap eserler turba bataklıklarında ve göllerde oldukça iyi korunuyor. Aslında buluntuların çokluğu ve kalitesi göz önüne alındığında Neolitik Çağ’a da Ahşap Devri denilebilir.” diyor.

Ahşap, taş kadar iyi korunmamış olsa da, yüzbinlerce yıl öncesine ait artan buluntu sayısı ve ahşap aletlerin karmaşıklığı, Taş Devri olarak adlandırılan dönemde etki oluşturan tek malzemenin taş olmadığını gösteriyor olabilir.

Cosmos Magazine. 14 Mayıs 2024.