Tarihöncesi Mağara Sanatında Psikolojik Bir Olgunun Etkileri Vardı

Bulutları yüzlere benzetmek gibi anlamlı formların rastgele desenlerde görüldüğü psikolojik bir olgu, insanları mağara sanatı yapmaya teşvik etmiş olabilir.

Cambridge Archaeological Journal’da yayımlanan araştırma, 40.000 yıl kadar erken bir tarihte yapılan Buzul Çağı mağara sanatının, kısmen pareidolia adı verilen görsel psikolojik bir fenomenden etkilendiğini ortaya çıkardı. 

Pareidolia ve erken sanatçılar

Dr. Izzy Wisher liderliğindeki araştırma ekibi, pareidolia’nın ilk sanatçılar üzerinde etkisi olduğuna dair herhangi bir kanıt bulmak için Kuzey İspanya’daki mağaralardaki hayvan resimlerini inceledi. Eğer böyle bir etki varsa, tasvirlerin çoğunluğunun mağara duvarlarının özelliklerini (çatlaklar ve kıvrımlar gibi) içermesini ve nispeten basit formlara sahip olması bekleniyordu.

(İlgili: Doğu İberya’da Büyük Bir Paleolitik Mağara Sanatı Alanı Keşfedildi)

Araştırmacılar ayrıca mağara duvarlarını modellemek ve sanatçıların kullandığı ışık kaynaklarını (büyük olasılıkla küçük meşaleler tarafından üretilen titreyen ateş ışığı) kopyalamak ve katılımcıların göz hareketlerini takip ederek mağara duvarındaki görsel efektleri anlamak için değiştirilmiş sanal gerçeklik oyun yazılımı kullandılar.

İlham ve etki

Araştırmaları , tasvirlerin yüzde 50’den fazlasının mağara duvarındaki doğal unsurlara güçlü bir benzerlik gösterdiğini ve form olarak basit olduğunu (gözler veya saç gibi ayrıntılardan yoksun) keşfetti; bu da pareidolia’nın sanatçıların eserlerinde bir rolü olduğunu ima ediyor.

Örnekler arasında mağara duvarının kavisli kenarlarının vahşi atlar gibi hayvanların sırtlarını temsil etmek için kullanıldığı veya doğal çatlakların bizon boynuzu olarak kullanıldığı yerler vardı. Ancak pareidolia tüm görüntüleri açıklayamıyor. Araştırmacılar, sanatın mağara duvarlarıyla “yaratıcı bir konuşmanın” parçası olabileceğine inanıyor; ilk sanatçılar hem mağara duvarının çatlakları ve şekilleri tarafından yönlendiriliyor, hem de kendi yaratıcılıklarını kullanıyordu.

Sistematik test

Ekip, çalışmalarının, pareidolia’nın mağara sanatçılarını etkilediğine dair çok tartışılan teorinin ilk sistematik testini sunduğuna ve bunun bir parçası olarak sanal gerçeklikte simüle edilmiş aydınlatma koşullarını kullanan ilk çalışma olduğuna inanıyor.

Durham University. 21 Eylül 2023.

Makale: Izzy Wisher et al. (2023). Conversations with Caves: The Role of Pareidolia in the Upper Palaeolithic Figurative Art of Las Monedas and La Pasiega (Cantabria, Spain). Cambridge Archaeological Journal.