Tarihöncesi İnsanlara İsim Üretmek için Yeni Bir Sistem Geliştirildi

Arkeologlar, gerçek ismini bilmediğimiz tarihöncesine ait iskeletler ve mumyalar için benzersiz isimler üretmek üzere bir sistem geliştirdi.

Günümüzde Taş Devri’nden bahsettiğimizde genellikle insanlar ve onların kişisel hikayelerine odaklanırız—tıpkı ünlü buz adam “Ötzi” gibi. Bu, arkeolojideki en yeni bilimsel yöntemler sayesinde, insan kalıntılarının adeta yeniden canlanmasını sağlayan bulgulara ulaşılmasıyla mümkün oluyor.

“Buna rağmen arkeologlar genellikle Taş Devri’ne ait insan buluntularını yalnızca sayılarla ifade ediyorlar” diyor Chemnitz Teknoloji Üniversitesi’nden İngilizce ve Dijital Dilbilim Profesörü Prof. Dr. Christina Sanchez-Stockhammer. “Ancak insanlar genellikle isimlere sahiptir—bu, bir şekilde insan olmanın parçası”

(İlgili: Kültürel Değişimlere Ayak Uyduracak Kadar Hızlı Evrimleşmiyoruz)

Ne var ki, Taş Devri’nden kalma iskeletlerin ve mumyaların yaşamları sırasında sahip oldukları isimleri bilmiyoruz, çünkü o döneme ait herhangi bir yazı bulunmuyor. O halde, bu tarihöncesi insan kalıntılarına numaraların yanı sıra kişisel isimler vermek mantıklı olur mu? Eğer öyleyse, hangi isimler uygun olur?

Bu sorulara yanıt bulmak amacıyla dilbilimci ve iki arkeolog geniş çaplı bir çevrimiçi anket gerçekleştirdi.

“Müfettişlerden oluşan 319 katılımcının yaklaşık üçte ikisi mevcut sistemi beğendi, ancak biraz daha fazlası buluntulara isim verilmesinden yanaydı” diyor Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi’nden Tarihöncesi Arkeoloji Profesörü Dr. Philipp W. Stockhammer. Anketin sonuçları Beiträge zur Namenforschung adlı yayında yayımlandı.

“Ötzi” gibi ünlü insan buluntularına verilen Almanca isimler, genellikle keşif bölgesinin adının ilk hecesinden türetilen isimlerle oluşturuluyor. Örneğin “Ippsi” veya “Kilti” gibi.

“Ancak, birçok katılımcı bu tür küçültücü adlandırmaları saygısız bulduğunu ifade etti” diyor Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Dr. Kerstin P. Hofmann.

“Ötzi prensibi” aynı bölgeden birçok buluntu için birden fazla isme ihtiyaç duyulduğunda da yetersiz kalıyor. Araştırmacılar bu nedenle daha kapsamlı bir sistem geliştirdi: Keşif bölgesinin adının ilk hecesini (örneğin, “Haunstetten”) çeşitli Almanca isim sonlarıyla birleştirerek “Hauna”, “Haunrid” veya “Haunika” gibi benzersiz isimler oluşturdular.

Anket katılımcılarının çoğuna göre, bu isimler olası insan isimleri gibi duyuluyordu ya da tanıdık geliyordu.

“Bu, gelecekte sistemimizin tarihöncesi insan buluntuları için isim arayışına katkı sağlayabileceği anlamına geldiği için çok güzel bir sonuç” diyor araştırmacılar. Ayrıca, isimlerin yaş ve cinsiyet çağrışımları da test edildi. Ancak bir sürprizle karşılaşıldı: Katılımcılardan en sevdikleri isimleri listelemeleri istendiğinde, çoğu “Hauni”yi seçti; yani sonuç olarak bir evcil hayvan ismi!

Chemnitz University of Technology. 1 Ekim 2024.

Makale: C. Sanchez-Stockhammer et al. (2024). Ötzi und Hauna: Ein linguistisches Modell zur Namengebung bei ur- und frühgeschichtlichen Menschenfunden, Beiträge zur Namenforschung.