Tanzanya’da 1,5 Milyon Yıllık Kemik Aletler Bulundu!

Tanzanya’daki Olduvai Geçidi’nde keşfedilen 1,5 milyon yıllık kemik aletler, insan atalarının sanılandan daha zeki olduğunu gösteriyor.

Su aygırı ve fil kemiklerinden yapılmış bu aletler, daha önce bilinen en eski kemik aletlerden tam bir milyon yıl daha eski.

Yeni araştırmaya göre, bu aletleri üreten homininler teknik yenilikleri adapte edebiliyor ve taş işleme bilgilerini kemik şekillendirmeye uygulayabiliyordu.

Çalışmanın baş yazarı ve İspanya Ulusal Araştırma Konseyi’ne bağlı İnsan ve Sosyal Bilimler Merkezi’nde görev yapan Paleolitik arkeolog Ignacio de la Torre, “Bu keşif, bu homininlerin bilişsel yetenekleri ve zihinsel yapılarındaki gelişmeleri gözler önüne seriyor” diyor.

(İlgili: Neandertaller de Kemikleri Alete Dönüştürüyordu)

Doğu Afrika’da taş alet yapımına dair en eski kanıtlar yaklaşık 3,3 milyon yıl öncesine kadar gitse de, aynı süreçle şekillendirilmiş kemik aletler oldukça nadir bulunuyor. Bunun en büyük nedeni, kemiklerin zaman içinde genellikle çürümesi. Ancak Olduvai Geçidi’ndeki kemiklerin, gömüldükten kısa bir süre sonra korunmuş olması bu keşfi mümkün kıldı.

Araştırmacılar, inceledikleri iki düzineden fazla kemik parçasında, etçil hayvanların kemikleri kemirmesiyle oluşan izlerden farklı olarak bilinçli olarak şekillendirilmiş kesikler tespit etti. Bulgular Nature dergisinde yayımlandı.

Filler ve Su Aygırları Bilinçli Olarak Seçilmiş

Ekip, kemiklerin hangi hayvanlara ait olduğunu da belirleyebildi:

-Sekiz alet fil kemiklerinden,
-Altı alet su aygırı kemiklerinden,
-İki alet ise inek benzeri bir türün kemiklerinden yapılmıştı.

Çoğu hayvan kemiği bovidler (sığır benzeri otçullar) ailesine ait olmasına rağmen, homininlerin fil ve su aygırı kemiklerini özellikle seçmiş olması dikkat çekici. Araştırmacılar, bu seçimde kemiklerin uzunluğu ve kalınlığının etkili olabileceğini düşünüyor.

Fil kemiklerinden yapılmış aletler 22 ila 38 cm uzunluğundayken, su aygırı kemiklerinden yapılanlar 18 ila 30 cm uzunluğundaydı.

Bu aletlerin, hayvan leşlerini işlemek için kullanılan ağır iş aletleri olabileceği öne sürülüyor. Ancak hangi hominin türünün bu aletleri yaptığı kesin değil. Homo erectus ve Paranthropus boisei, 1,5 milyon yıl önce Olduvai Geçidi’nde yaşıyordu ve bu aletleri yapan türlerden biri olabilir.

İnsan Evrimi Açısından Önemli Sonuçlar

Bu keşif, insan evrimiyle ilgili önemli soruları gündeme getiriyor. Daha önce araştırmacılar, büyük taş el baltalarının ortaya çıkmasından önce homininlerin kemik yontma tekniklerini geliştirdiğine dair hiçbir arkeolojik kanıt bulamamıştı. Ancak bu yeni bulgular, erken insan atalarının kemik üzerinde taş yontma tekniklerini test ettiğini ve bu beceriyi zamanla geliştirdiğini gösteriyor.

Çalışmanın ortak yazarı, University College London’dan arkeolog Renata Peters, “Bu kadar eski bir zaman dilimine ait kemik aletler bulduğumuz için heyecanlıyız. Bu keşif, insan atalarının taş işçiliğinden kemik işçiliğine becerilerini aktarabildiğini gösteriyor. Böylesine karmaşık bir bilişsel süreç, arkeolojik kayıtlarda bir milyon yıl sonra ancak tekrar görülüyor” diyor.

Live Science. 5 Mart 2025.

Makale: de la Torre, I., Doyon, L., Benito-Calvo, A. et al. (2025). Systematic bone tool production at 1.5 million years ago. Nature.