Tanrı Haldi’ye Adanan Odada Küvet ve Kapılar Bulundu

Van’daki Ayanis Kalesi’nde geçtiğimiz yıl silahlarla birlikte ortaya çıkarılan Haldi’ye adanmış odada yeni bulgulara ulaşıldı.

Van Gölü kıyısındaki Ayanis Kalesi’nde sürdürülen kazılarda, Urartuların baş tanrısı Haldi’ye adanmış anıtsal tapınak kompleksinin çevresinde ortaya çıkarılan yeni odalar, Demir Çağı’nın sıradışı savaş odalarına dair çarpıcı bilgiler sunuyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle, Atatürk Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Işıklı başkanlığında yürütülen kazılar, Urartu Krallığı’nın en görkemli yapılarından biri olan Haldi Tapınağı’nın kuzeyindeki çok katmanlı odalarda yoğunlaşıyor.

2024 yılında bu kompleksin bir odasında üç bronz kalkan ve bir bronz miğferin bulunması, bu alanların sıradan depo ya da konut mekanları değil, özel ve kutsal işlevleri olan yapılar olduğunu ortaya koymuştu.

(İlgili: Van’da Tanrı Haldi’ye Adanan Bronz Kalkanlar ve Miğfer Bulundu)

2025 yılı kazı sezonunda ise aynı yapı grubunda iki yeni kapı, çok sayıda seramik parçası ve pişmiş topraktan yapılmış bir küvet gün yüzüne çıkarıldı. Söz konusu küvetin ne amaçla kullanıldığı henüz kesinlik kazanmasa da, bulgular bu alanların kraliyetle ilgili törensel ya da askeri faaliyetler için kullanılmış olabileceğini düşündürüyor.

Prof. Dr. Işıklı, “Bu odaların çok özel olduğunu ve kraliyetle ilgili hizmet ettiğini söyleyebiliriz. İlk odanın zemin katındayız. Görkemli ve üç katlı bir mimari kalıntı var. Zeminin girişinde iki kapı girişi bulduk. Pişmiş topraktan küvet ortaya çıkardık. Bu küvet depolama amaçlı kullanılmış ama henüz bir doku bulamadık. Doku ele geçirildiğinde ne amaçla kullanıldığını net bir şekilde söyleyebiliriz” diyor.

Kazılarda ayrıca, üç katlı bir mimari sistemin en alt katında, yangın geçirmiş alanlarda demir ve bronz objeler, mühürler, yazılı belgeler ve hatta dokusu korunmuş yanmış bir insan iskeleti bulundu. Bu, Ayanis Kalesi’nde ilk kez bir insan kalıntısının ortaya çıkarılması açısından da büyük önem taşıyor.

Prof. Dr. Işıklı, “Haldi Tapınağı, yalnızca Urartu’nun değil, Anadolu arkeolojisinin de gözbebeği. Son yıllarda yürüttüğümüz kazılar, tapınağın çevresinde savaşçı elit sınıfa ait özel alanların varlığını kanıtlar nitelikte. Bronz savaş ekipmanları ve mimari ihtişam, buranın yalnızca bir ibadet mekânı olmadığını; aynı zamanda gücün, törenin ve belki de krallığın simgesel merkezlerinden biri olduğunu gösteriyor” diyor.

Ayanis Kalesi, MÖ 7. yüzyılda Urartu Kralı II. Rusa tarafından inşa edildi. Kayalık bir tepeye kurulan ve yaklaşık 150×400 metrelik bir alanı kaplayan kalenin ömrü yalnızca 20-25 yıl sürdü. Kısa ömrüne rağmen büyük bir depreme ve ardından çıkan yangınlara rağmen mimarisi, özellikle kerpiç yapı teknikleri sayesinde günümüze kadar büyük ölçüde korunarak ulaşabildi.

Tapınağın bulunduğu bu kompleks, Haldi kültünün yanı sıra Urartu metal işçiliğini, mimari estetiğini ve savaş kültürünü anlamak açısından eşsiz bir arkeolojik kaynak sunuyor. Kazı ekibi, bu alanı ilerleyen yıllarda ziyarete açmayı planlıyor.