Stonehenge Sunak Taşı Sanıldığı Gibi Galler’den Getirilmemiş

Arkeologlar, bir asırdan fazla bir süredir Sunak Taşının Galler’den geldiği konusunda hemfikirdi. Ama yeni bir araştırma bu olasılığı eliyor.

Stonehenge’i çevreleyen gizem, ikonik Sunak Taşının yeni bir analizi sayesinde biraz daha derinleşti ve megalit anıtın, iç çemberdeki mavitaşlarla aynı kaynaktan gelmediğini ortaya koydu. Şimdiye kadar Sunak Taşının, Batı Galler’deki uzak bir bölgeden Stonehenge’e getirildiği varsayılıyordu, ancak araştırmanın yazarları daha da uzak bir yerden gelmiş olabileceğini söylüyor.

İngiltere’nin güneybatısındaki Wiltshire şehrindeki Salisbury Ovasında bulunan Stonehenge’in, yaklaşık 5.000 yıl önce 56 mavitaşın dikilmesiyle başlanarak binlerce yıl boyunca birden fazla aşamada inşa edildiği düşünülüyor. İlginçtir ki bu orijinal yapı taşlarının izi, Stonehenge’in yaklaşık 225 kilometre uzağındaki Galler, Mynydd Preseli bölgesine kadar sürüldü.

Araştırmanın yazarları, “Stonehenge’i özellikle ilgi çekici kılan, mavitaşların uzun mesafe taşınması; hatta mavitaşlar, dünyanın herhangi bir yerinde bulunan kaynaktan alınarak anıt inşa bölgesine taşındığı bilinen en uzun ulaşım mesafelerinden birini temsil ediyor.” diyor. İnşaatın sonraki aşamalarında, sarsen olarak bilinen yerel taşların kullanıldığı görüldü ve yeniden düzenleme çalışmaları MÖ 1600’e kadar devam etti.

(İlgili: Stonehenge’teki ‘Şaman’ Mezarının Sırları Çözülüyor)

Sunak Taşı, mavitaşlardan en büyüğü ve orijinal çemberin daha küçük taşları arasında biraz uygunsuz kaçıyor. Yine de diğer mavitaşlarla birlikte taşınıp dikildiği fikrine daha önce itiraz edilmemişti.

Ancak araştırmanın yazarları, X-ışını floresan analizi ve Raman izgeölçümü dahil olmak üzere bir dizi teknik kullanarak, Sunak Taşının Anglo-Galler Havzasındaki Eski Kırmızı Kumtaşı (ORS) mineralojisi ile eşleşmediğini keşfetti. Sonuç itibariyle, “Sunak Taşının artık esas olarak Mynydd Preseli’nden elde edilen ‘mavi taş’ kaya grubuna dahil edilmemesi gerektiğine karar verildi.”

Ayrıca araştırmacılar Sunak Taşında, Galler ORS’sine göre önemli ölçüde daha yüksek barit (baryum sülfattan oluşan bir mineral) konsantrasyonu tespit etti. Birleşik Krallığın diğer bölgelerinde yüksek barit içeriğine sahip alternatif kumtaşı kaynakları arayan araştırmacılar, İngiltere’nin kuzeyindeki Cumbria’daki ve İskoçya’nın Orkney ve Shetland adalarındaki yatakların, Sunak Taşının kaynağı olarak öne çıktığını söylüyor.

Daha da önemlisi, bu bölgelerin her ikisi de Neolitik anıtlar içeriyor, bu da bu bölgelerdeki taşın yerel halk tarafından çıkarıldığını ve ritüel amaçlar için kullanıldığını gösteriyor. Anıtın inşasının ikinci aşamasında, MÖ 2.500 civarında Stonehenge ile İskoçya’ya kadar olan bölgeler arasındaki uzun mesafeli bağlantıların var olduğunu gösteren kanıtlar da var.

Dolayısıyla araştırmacılar, Sunak Taşının o dönemde, orijinal mavi taşlar dikildikten çok sonra Stonehenge’e getirilmiş olabileceğini öne sürüyor. Ancak Sunak Taşının mineralliğini kuzey İngiltere veya İskoçya’daki litik yataklarla eşleştirmek için daha fazla inceleme yapılması gerek, bu da şimdilik nereden geldiği hakkında hiçbir fikrimiz olmadığı anlamına geliyor.

IFL Science. 25 Eylül 2023.

Makale: Bevins, R. E., Pearce, N. J., Ixer, R. A., Pirrie, D., Andò, S., Hillier, S., … & Power, M. (2023). The Stonehenge Altar Stone was probably not sourced from the Old Red Sandstone of the Anglo-Welsh Basin: Time to broaden our geographic and stratigraphic horizons?. Journal of Archaeological Science: Reports, 51, 104215.