Son Neandertal’in DNA’sı: 50.000 Yıllık İzolasyon ve Soy İçi Üreme

Dünyada yürüyen son Neandertallerden biri olan Thorin, 50.000 yıl boyunca izole kalmış ve daha önce bilinmeyen bir soyun parçasıydı.

J. R. R. Tolkien’in “The Hobbit” adlı eserindeki bir cüceye ithafen Thorin olarak adlandırılan Neandertal, 42.000 yıl önce yaşamış olabilir.

2015 yılında, Fransa’nın güneyindeki Rhône Nehri vadisinde bulunan Grotte Mandrin kaya sığınağının girişinde keşfedilen Thorin, J. R. R. Tolkien’in “The Hobbit” adlı eserindeki bir cüceye atıfta bulunarak bu ismi aldı. Thorin bazen “son Neandertal” olarak adlandırılıyor çünkü, yaklaşık 42.000 yıl önce yaşamış olabilir, ki bu da en yakın insan akrabalarımızın yok olmaya başladığı döneme denk geliyor.

Şu ana kadar sadece dişleri ve kafatasının bazı parçaları bulunan Thorin’in genomu, Neandertallerin ne zaman ve nasıl yok olduğunu daha iyi anlamak için analiz edildi.

Ludovic Slimak liderliğindeki bir araştırma ekibi, Thorin’in çevrede başka grupların yaşamasına rağmen binlerce yıl boyunca izole kalan bir Neandertal soyundan geldiğini ortaya çıkardı.

(İlgili: Neandertallerin Kemikten Silah Yaptığını Gösteren İlk Kanıt Bulundu)

Slimak, Thorin’in kalıntılarını ilk keşfeden kişi olarak, 20 yıl önce Rhône Vadisi’ndeki Neandertallerin, Grotte Mandrin’deki taş aletlerde gördüğü farklılıklara dayanarak, komşu bölgelerdeki Neandertallerden farklı olduğunu öne sürmüştü. Slimak, Thorin ve akrabalarının, o dönemdeki diğer bölgelerde görülen yeni alet yapma stilini benimsemediklerini ileri sürmüştü.

Slimak, “20 yıl önce önerdiğim şeyin doğru olduğunu gördük. Thorin’in popülasyonu, klasik Neandertal popülasyonlarıyla tek bir gen bile paylaşmadan 50.000 yıl geçirmiş.” diyor.

Slimak ve meslektaşları, Thorin’in azı dişlerinden birinin kökünün bir kısmını kullanarak onun erkek olduğunu belirlediler ve tam genom dizisini oluşturdular. Thorin’in genomu, daha önce yayınlanan geç dönem Avrupa Neandertalleriyle karşılaştırıldığında, yüksek genetik homozigotluk gösterdi (genellikle yakın akraba evliliğine işaret eden aynı gen varyantlarının varlığı) ve modern insanlarla karışmaya dair hiçbir kanıt içermiyordu.

Araştırmacılar çalışmalarında, “Sonuçlarımız, Thorin popülasyonunun diğer geç dönem Neandertal popülasyonlarından küçük grup büyüklükleri ve uzun süreli genetik izolasyon yaşadığını öne sürüyor” diye yazıyor.

Bu Neandertal grubunun izolasyonu, türün ne zaman ve neden yok olduğu konusunda yeni sorular da ortaya çıkarıyor.

Araştırma ekibi, radyokarbon tarihleme ve mağaradaki jeolojik katmanların değerlendirilmesi gibi çeşitli teknikler kullanarak Thorin’in 52.000 ile 42.000 yıl önce öldüğünü belirledi. Ancak 2023’te keşfedilen yeni kanıtlar, Thorin’in çok daha büyük olasılıkla 42.000 yaşında olduğunu ve bu nedenle son Neandertaller arasında yer aldığını gösteriyor.

Slimak, “İnsanlık tarihindeki en büyük yok oluş ve bu inanılmaz sürecin Homo sapiens’in hayatta kalan tek insan türü haline gelmesine yol açtığı anlayışımız tamamen yeniden yazılmalı” diyor. “Birbirinden sadece iki haftalık yürüme mesafesinde olan popülasyonların 50.000 yıl boyunca nasıl izole kaldığını hayal edebilir miyiz? Tüm süreçler yeniden düşünülmeli.”

Çalışmaya dahil olmayan Victoria Üniversitesi’nden Paleolitik arkeolog April Nowell, bu bulguların, “küçük, sosyal olarak izole kalmış gruplar halinde yaşayan Neandertallerin nüfusunu sürdüremediği” hipotezini desteklediğini belirtiyor.

Thorin’in genleri ve ölüm yeri, paleoantropologların Neandertallerin son günlerini daha iyi anlamasına katkıda bulunuyor.

Araştırmacılar, “İnsanların Neandertallerin yok olmasından sorumlu olduğu yaygın olarak varsayılsa da, Grotte Mandrin kaya sığınağında görülen genetik ve kültürel izolasyon, “bu kadim insanların sosyal ve davranışsal organizasyonlarını daha fazla keşfetmek için yeni sorular ortaya çıkarıyor. Bu da onların yok oluşunda önemli bir rol oynamış olabilir” diye sonuçlandırıyor.

Live Science. 11 Eylül 2024.

Makale: Slimak, L., et al. 2024. Long genetic and social isolation in Neanderthals before their extinction. Cell Genomics.