Şişe Burunlu Yunuslar Oynarken Birbirlerine Gülümsüyor

Yunuslar oldukça oyuncu hayvanlar, ama onların ve diğer deniz memelilerinin oynarken nasıl iletişim kurdukları hakkında çok az şey biliniyor.

 iScience dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, şişe burunlu yunusların (Tursiops truncatus) sosyal oyun sırasında “açık ağız” yüz ifadesini, yani bir nevi “gülümseme”yi kullanarak iletişim kurduklarını ortaya koyuyor.

Yunuslar bu yüz ifadesini, oyun arkadaşlarının görüş alanında olduklarında neredeyse her zaman kullanıyorlar ve oyun arkadaşları bu “gülümsemeyi” algıladıklarında, yüzde 33 oranında aynı şekilde karşılık veriyorlar.

“Şişe burunlu yunuslarda belirgin bir yüz ifadesi olan açık ağız hareketinin varlığını keşfettik ve yunusların başkalarının yüz ifadesini taklit edebildiklerini gösterdik” diyor araştırmanın kıdemli yazarı ve Pisa Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Elisabetta Palagi.

“Açık ağız sinyalleri ve hızlı taklit, memeli soy ağacında tekrar tekrar görülüyor, bu da görsel iletişimin yalnızca yunuslarda değil, birçok türde karmaşık sosyal etkileşimleri şekillendirmede önemli bir rol oynadığını gösteriyor.”

(İlgili: Anne Yunuslar, Yavrularının Yanında Bebekçe Konuşuyor)

Yunusların oyunları akrobatik hareketler, sörf, nesnelerle oynama, kovalamaca ve oyun dövüşlerini içerebilir ve bu aktivitelerin saldırganlık olarak yanlış yorumlanmaması önemli. Diğer memeliler, oyun sırasında yüz ifadelerini kullanarak oyunseverliği ifade eder, ancak deniz memelilerinin de oyun zamanı sinyali vermek için yüz ifadelerini kullanıp kullanmadığı daha önce araştırılmamıştı.

“Açık ağız hareketi, muhtemelen ısırma eyleminden evrildi ve ısırma niyetini temasa geçmeden bırakacak şekilde sekansı kısalttı” diyor Palagi. “Sosyal etçil hayvanlarda, maymunların oyun yüzlerinde ve hatta insanların kahkahasında görülen gevşek açık ağız, evrensel bir oyunseverlik işareti ve hayvanların – ve bizim – eğlenceyi sinyalleştirmemize ve çatışmadan kaçınmamıza yardımcı olur.”

Araştırmacılar, yunusların oyunseverliği görsel olarak iletip iletmediklerini araştırmak için, çiftler halinde oynayan ve insan eğitmenleriyle serbestçe oynayan esir şişe burunlu yunusları kaydetti.

Araştırmada, yunusların diğer yunuslarla oynarken sıklıkla açık ağız ifadesi kullandıkları, ancak insanlarla oynarken ya da tek başlarına oynarken bu ifadeyi kullanmadıkları gösterildi.

Tek başına oyun oynarken yalnızca bir açık ağız olayı kaydedilirken, sosyal oyun seansları sırasında toplam 1.288 açık ağız olayı kaydedildi ve bu olayların yüzde 92’si yunus-yunus oyun seanslarında gerçekleşti.

Yunuslar ayrıca yüzleri oyun arkadaşlarının görüş alanındayken açık ağız ifadesini kullanma eğilimindeydiler—kayıt edilen açık ağız ifadelerinin yüzde 89’u bu bağlamda ortaya çıktı—ve bu “gülümseme” algılandığında, oyun arkadaşı yüzde 33 oranında aynı şekilde karşılık verdi.

“Kimileri, yunusların yalnızca aynı aktivite ya da bağlamda oldukları için birbirlerinin açık ağız ifadelerini tesadüfen taklit ettiklerini öne sürebilir, ancak alıcının orijinal ifadeyi görmesi durumunda başka bir yunusun açık ağzını taklit etme olasılığının 1 saniye içinde 13 kat daha yüksek olması bu argümanı açıklamıyor” diyor Palagi.

“Yunuslardaki bu taklit oranı, mirketler ve Malaya ayıları gibi bazı etçil hayvanlarda gözlemlenenlerle tutarlı”

Araştırmacılar, oyun sırasında yunusların akustik sinyallerini kaydetmediler ve gelecekteki araştırmaların, oyun sırasındaki vokalizasyonların ve dokunsal sinyallerin olası rolünü araştırması gerektiğini söylüyorlar.

“Yunusların dünyalarını nasıl gördüklerini ve oyun sırasında çok modlu iletişimlerinde akustik sinyalleri nasıl kullandıklarını araştırmak için gelecekteki araştırmalar göz izleme tekniklerine odaklanmalı” diyor makalenin baş yazarı ve zoolog Livio Favaro.

“Yunuslar, hayvan dünyasında en karmaşık vokal sistemlerden birini geliştirdiler, ancak sesin onları avcılara veya kulak misafiri olanlara karşı savunmasız hale getirebileceği de bir gerçek. Yunuslar birlikte oynadıklarında, ıslık çalmak ve görsel ipuçlarının bir karışımını kullanmak, iş birliği yapmalarına ve hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olur. Bu strateji, özellikle sosyal oyun sırasında, avcılara karşı daha az tetikte oldukları zamanlarda çok faydalı”

Cell Press. 2 Ekim 2024.

Makale: Maglieri, V., et al. (2024). Smiling underwater: exploring playful signals and rapid mimicry in bottlenose dolphins. iScience.