Şempanzelerde Dostane Sosyal Davranışlar Bulaşıcı

Şempanzeler, diğer bireylerin oyun oynadığını veya birbirini tımarladığını gördüklerinde, kendileri de bu davranışlara daha yatkın oluyor.

Durham Üniversitesi’nden Georgia Sandars ve ekibinin PLOS ONE dergisinde yayımladığı araştırmaya göre şempanzeler diğer şempanzelerin oyun oynadığını veya birbirlerini temizlediklerini gözlemlediklerinde benzer sosyal davranışlara katılma eğiliminde oluyor.

Esneme ya da çevreyi yırtıcılara karşı gözetleme gibi bazı davranışlar primatlar ve kuzgunlar da dahil olmak üzere birçok hayvan türünde bulaşıcı. Bir grup üyesinin belirli bir davranışı sergilediğini gören diğer bireyler içgüdüsel olarak aynı davranışı tekrarlama eğilimi gösteriyor. Bilim insanları bu “davranışsal bulaşıcılığın” hayvan gruplarının sosyal bağlarını güçlendirmeye ve uyum içinde hareket etmelerine yardımcı olduğunu düşünüyor.

Şempanzelerin davranışları ve duygusal tepkileri de doğal olarak çevrelerindeki bireylerden etkileniyor. Ancak şempanzeler için oyun oynamak veya birbirlerini tımarlamak gibi dostane sosyal etkileşimlerin de bulaşıcı olup olmadığına dair şimdiye kadar kapsamlı bir araştırma yapılmamıştı.

(İlgili: Şempanzelerde İdrar Yapmak ‘Bulaşıcı’ Etki Yaratıyor)

Bu bilgi eksikliğini gidermek amacıyla araştırmacılar, Zambiya’daki bir koruma alanında yaşayan 41 şempanzenin davranışlarını gözlemledi. Çalışmada her yaş, statü ve cinsiyetten şempanzenin oyun oynama ve bakım amaçlı tımarlama gibi sosyal davranışları bulaşıcı bir şekilde sergilediği tespit edildi.
Araştırmacılar şempanzelerin özellikle yakın bağ kurdukları bireyleri gözlemlediklerinde bakım davranışlarını daha kolay benimsediğini belirledi.

Ayrıca oyun oynama davranışının özellikle genç şempanzeler arasında daha bulaşıcı olduğu görüldü. Ancak bu etkileşim şempanzeler arasındaki sosyal bağın gücünden bağımsız olarak gerçekleşti.

Araştırmacılar, tımarlama ve oyun gibi dostane davranışların bulaşıcı olmasının sosyal bağları güçlendirmeye yardımcı olabileceğini belirtiyor. Oyun, genç şempanzeler için sosyal ve davranışsal gelişimin önemli bir parçasıyken, yetişkin şempanzeler sosyal ilişkilerini inşa etmek ve onarmak için birbirlerinin tüylerini temizlerler. Bu durum her iki davranış arasındaki bulaşıcılık farklarını açıklayabilir.

Araştırmaya göre, yetişkin şempanzelerin özellikle yakın sosyal ilişkide oldukları bireylerin davranışlarını daha fazla taklit etmelerinin birkaç olası nedeni var: Yakın arkadaşlarına daha fazla dikkat edebilirler, onlardan daha güçlü bir şekilde etkilenebilirler veya bir yakın arkadaşlarının başka birini tımarladığını gördüklerinde kıskançlık hissedebilirler.

Çalışmanın yazarları, “Şempanzeler birbirlerinden sosyal davranışları ‘kapıyor’; diğer bireylerin tımar ettiğini veya oyun oynadığını gördüklerinde, kendileri de aynı davranışları sergileme olasılığı daha yüksek oluyor” diyor.

Public Library of Science. 20 Kasım 2024.

Makale: Sandars, G., Brooker, J. S., & Clay, Z. (2024). ChimpanSEE, ChimpanDO: Grooming and play contagion in chimpanzees. PloS one, 19(11), e0312467.