Şempanzeler Gizemli Bir Şekilde Ağaçlara Taş Atıyor

Araştırmacılar, Batı Afrika’daki ormanlarda garip davranışlarda bulunan bazı yetişkin erkek şempanzeleri görüntülediler. Aşağıdaki videoda görüldüğü gibi, bir kaya alıyorlar, yuhalıyolar, taşı bir ağaca atıyorlar ve kaçıyorlar. Hatta bazı popüler ağaçlarda küçük kaya yığınları oluşmuş durumda.

Bu davranışın nedeni hala bir gizem, ancak yeni bir çalışma bunun hakkında bir ipucu ortaya koyuyor: Şempanzeler, daha zengin, daha uzun süre ses çıkartan ağaçlara taş atmayı tercih ediyor gibi görünüyor. Bu şempanzelerin bir iletişim yöntemi olarak ya da sadece sesi sevdikleri için taşları fırlattığını gösteriyor.

(Zambiya’daki Şempanzeler Neden Olmaksızın Kulaklarına Çimen Sokmaya Başladı)

Almanya’daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden bir primatolog olan Ammie Kalan ve eş yazarlar, kaya atma davranışını ilk kez 2016 yılında bildirdiler. Araştırmacılar son birkaç yıldır şempanzelerin neden bu davranışı yaptığını anlamaya çalışıyor.

Kalan, bazı hayvanların nerede olduklarını ormanın diğer bölgelerindeki grupların üyelerine iletmek için ağaçları “davul” olarak kullandığını biliyordu. Kaya atmanın benzer bir amacı olsaydı, şempanzelerin vurduklarında en gürültü çıkaran ağaçları seçmeleri gerekirdi.

Kalan, Fransa’da ses algısı ve akustiği inceleyen iki grup araştırmacıya ulaştı ve birlikte farklı kerestelerin tınılarındaki farklılıkları test etmek için bir deney tasarladılar. Test, Kalan’ın 13 farklı ağaç türüne kayaları fırlatmasını ve sonuçta ortaya çıkan sesleri kaydetmesini içeriyordu. Kalan, “Söylemek zorundayım ki oldukça eğlenceliydi.” diyor.

(Afrika’da Ağaçları Taşlayan Şempanzeler Gizemli Bir Tavır Sergiliyor)

Araştırmacılar kayıtları aldıktan sonra, gürültünün ne kadar vurmalı olduğunu, ne kadar güçlü veya sessiz olduğunu ve ne kadar uzun süre devam ettiğini analiz ettiler. Araştırmaya göre, şempanzelerin kaya atmak için en sevdikleri ağaçların, Treculia ağacı gibi daha düşük fakat daha uzun süreli seslere sahip olan ağaçlar olduğu ortaya çıktı. Ağaçların neye benzediği önemli değildi, ancak uzun, yükseltilmiş “payanda” kökleri olanlar en popüler olma eğilimindeydi.

Şimdiye kadar, araştırmacılar sadece Gine-Bissau, Gine, Liberya ve Fildişi Sahili’ndeki dört şempanze grubunda kaya atma davranışını gözlemlediler.

Bu çalışmaya dahil olmayan zoolog Andrew Whiten, “Tüm şempanzelerin bunu yapmaması gerçeği (etrafta çok hoş ses çıkartan ağaçlar olsa bile) ilgi çekici. Bu durum, davranışın yerel bir kültürel gelenek olduğunu gösteriyor.” diyor.

Araştırmacılar, deney sırasında hiçbir şempanzenin taş atmak için yeni bir ağaç seçme eyleminde bulunmadığını gözlemledi. Bunun yerine, tabanlarında zaten kaya yığınları olan ağaçlara fırlatmaya devam ediyorlardı.

Araştırmacılar, gelecekte şempanzelerin taşları fırlatmak için ilk etapta ağaçları nasıl seçtiklerini bulmayı umuyor. Kalan, “Belki, ağaçların konumlarının yiyecek ve su gibi yakındaki kaynaklarla bir ilgisi vardır ve ses, başkalarının onları nerede bulacağına dair bir işarettir.” diyor.

Kalan, davranışın erkek egemenliğinin bir göstergesi olabileceğini söylüyor, çünkü kaya fırlatanlar genellikle yetişkin erkekler. Şempanzelerin bunu sadece eğlenmek için yapıyor olma şansı da var, ancak Kalan bunun olası olmadığını düşünüyor.

Kalan, “Oyun davranışları biraz daha az planlı ve biraz daha fazla doğaçlama.” olur. Örneğin şempanzelerin en sevdiği oyun yollarından biri, yürürken birbirlerinin ayaklarını tutmak ve böylece birbirini düşürmek.

Yine de Kalan, ne bu hipotezi, ne de taş atma davranışının şempanzelerin kendi rock müziği versiyonu olduğu fikrini tamamen elemiyor.

Science Mag. Eva Frederick. 17 Aralık 2019.

Makale: Kalan, A., Carmignani, E., Martinet, R. K., Ystad, S., Chatron, J., & Aramaki, M. (2019). Chimpanzees use tree species with a resonant timbre for accumulative stone throwing.