Şempanzeler Fındık Kırmayı Bağımsız Olarak Keşfedemiyor

Yeni araştırmalar, fındıkları taşlarla kırmak söz konusu olduğunda, bu hayvanların biraz başkalarından öğrenmeye ihtiyacı olduğunu buldu.

Şempanzeler, fındık ve taşlarla karşılaştıklarında ne yapacaklarını otomatik olarak bilemezler. Zürih Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, şempanzelerin sadece aletlerle fındık kırmayı icat etmediklerini, ancak bu tür karmaşık kültürel davranışları başkalarından öğrenmeleri gerektiğini göstermek için saha deneylerini kullandılar. Bu nedenle kültürleri, genellikle varsayıldığından daha fazla insan kültürüne benzer.

İnsanlar, davranışları başkalarından kopyalamalarını sağlayan karmaşık bir kültüre sahip. Beceriler ve teknolojiler nesiller boyunca biriktiğinden ve giderek daha verimli veya karmaşık hale geldiğinden, insan kültürü kümülatiftir.

(İlgili: Şempanzeler ve İnsanlar: Ne Kadar Farklıyız?)

Antropolojideki gizli çözümler bölgesi hipotezine göre, şempanzeler bu şekilde öğrenmezler, kültürel davranışları bireysel olarak yeniden icat edebilirler. Antropoloji bölümündeki UZH profesörü Kathelijne Koops, durumun böyle olmayabileceğini göstermek için şimdi Gine’nin Nimba Dağları’nda yeni saha deneyleri gerçekleştirdi.

Vahşi şempanzelerle dört deney

Primatolog, vahşi şempanzelerin aslında bağımsız olarak fındık kırma gibi karmaşık bir davranış icat edip edemediğini araştırdı. Şempanzelere bir dizi dört deney sunuldu.

İlk olarak, şempanzelere palmiye çekirdeği ve taşlar sunuldu. Daha sonra, araştırmalar deney düzeneğine bir palmiye meyvesi ekledi. Üçüncü deneyde, fındıklar kırılarak açıldı ve taşların üzerine yerleştirildi. Ve son olarak, şempanzelere, taşlarla birlikte kırılması daha kolay başka bir fındık türü (Coula) sunuldu.

Şempanzeler fındık kırma deney alanlarını ziyaret ettiler ve fındık ve taşları keşfettiler, ancak malzemelere bir yıldan fazla maruz kaldıktan sonra bile herhangi bir fındık kırmadılar. Toplam 35 şempanze grubu (veya alt grubu) deney alanlarını ziyaret etti ve bunlardan 11 tanesi deney öğelerini yakından inceledi.

Şempanzelerin, daha büyük gruplar halinde ziyaret ettiklerinde deneyleri keşfetme olasılıkları daha yüksekti. Sadece bir dişi şempanzenin palmiye meyvesinden yemek yediği gözlemlendi, ancak hiçbir durumda şempanzeler ne palmiye meyvesi ne de Coula fındığı kırmadı ya da yemedi.

Kümülatif kültürün ortak evrimsel kökeni

Koops, “Bulgularımız, şempanzelerin daha çok insanlar gibi kültürel davranışlar kazandıklarını ve kendi başlarına fındık kırma gibi karmaşık bir alet kullanma davranışını icat etmediklerini gösteriyor.” diyor. Deneydeki eksik parça, kendisinden öğrenilecek bir modelin varlığı gibi görünüyor.

“Yaşayan en yakın akrabalarımız olan vahşi şempanzeler hakkındaki bulgularımız, insan kültürünü benzersiz kılan şeyin ne olduğuna (ve ne olmadığına) ışık tutmaya yardımcı oluyor. Deneyler, spesifik olarak, şempanze ve insanın kültürel evrimi arasında normalde varsayıldığından daha fazla süreklilik olduğunu ve insanın kümülatif kültür kapasitesinin şempanzelerle ortak bir evrimsel kökene sahip olabileceğini öne sürüyorlar.”

University of Zurich. 24 Ocak 2022.

Makale: Koops, K., Soumah, A.G., van Leeuwen, K.L. et al. (2022). Field experiments find no evidence that chimpanzee nut cracking can be independently innovated. Nat Hum Behav.