Savaşçı Maya Kraliçesi, Uzun Bir ‘Beyaz Yol’ İnşa Ettirmiş

Savaşçı Maya kraliçesi, uzak bir şehri istila etmek ve bir başkasının yükselen gücüne karşı koymak için uzun bir yol inşa etmeyi emretmiş.

Arkeologlar, Maya kenti Cobá’nın kraliçesi Lady K’awiil Ajaw’ın yolların yapımını MS 680 civarında emretmiş olabileceğini düşünüyor, böylece orduları, yaklaşık 100 kilometre batıda yer alan Yaxuná şehrini fethetmek ve kontrolünü ele geçirmek için seyahat edebilecekti.

Arkeolog Travis Stanton, Lady K’awiil Ajaw, antik Cobá’nın en güçlü ve savaşçı hükümdarlarından biriydi ve oyma taş anıtlar onu esir üzerinde durduğunu gösteriyor.

(Meksika’da Kayıp Maya Başkenti Bulundu)

Arkeolog Travis Stanton, “K’awiil Ajaw, Cobá’nın en güçlü ve savaşçı hükümdarlarından biriydi ve oyma taş anıtlar, onu esirlerin üzerinde dururken tasvir ediyor.” diyor.

Anıtlarının savaşçı doğası göz önüne alındığında, Yaxuná’yı kontrol etmek için yolu genişleten hükümdar Ajaw olabilir.

Söz konusu yol, çevredeki kırsal alandan yükseltilerek kireç taşından yapılmış bir sıva ile kaplanmıştı. Bu tür yollara Maya dilinde “beyaz yol” anlamına gelen “sacbe” adı veriliyordu.

Mayalar buna benzer birçok yol inşa etmişti, ancak Cobá ve Yaxuná arasındaki bu yol, bunların en uzunuydu ve oldukça fazla zaman ve kaynak harcanmış olmalıydı.

Arkeolog Traci Ardren, “Bu yolları, bir yönetimin gücünü ya da en azından iki yönetim arasındaki ittifakı ilan eden faaliyetler olarak yorumlama eğilimindeyiz.” diyor.

Antik yol

Stanton ve Ardren, Cobá ve Yaxuná arasındaki yol boyunca antik yerleşimlerin kazılarına öncülük ediyor. Son olarak, sakbe’yi araştırmak için lidar veya ışık algılama gibi yöntemler kullandılar.

Araştırmacılar, her saniye yüzeyden yüzlerce lazer darbesi alan lidar kullanarak, yoğun orman örtüsünün altını görmeyi başardı. Her lazer darbesinin kaynağa dönmesi için geçen süre mesafeyi tahmin eder ve bir yüzeyin topografisini ortaya çıkarabilir. Lidar ekipmanı genellikle küçük uçaklardan aşağıdaki manzaranın kesin bir üç boyutlu haritasını oluşturmak için kullanılır.

(Mayalar Savaş Esirlerini Parçalayarak Kuyuya Atmış)

1930’larda arkeologlar, yol boyunca dolaştı ve yolun Cobá ile Yaxuná arasında düz bir çizgi oluşturduğunu bildirdi.

Ancak son yapılan lidar araştırmaları, antik yolun tamamen düz olmadığını gösteriyor. Yol, bazı yerlerde daha küçük yerleşimlerden geçmek için bükülüyordu.

“Yolun amacı sadece Yaxuná’ya ulaşmak ve Yaxuná’yı kontrol etmek değil, aynı zamanda bu aradaki yerleşimleri de dahil etmek ve muhtemelen kontrol etmekti.”

Ardren ve Stanton, Cobá ve Yaxuná’daki Maya ailelerinin birkaç hanesini kazmak için hazırlık yaptılar. Bu yıl, yolun merkezine yakın daha küçük bir yerleşimde aile evlerini kazacaklar. Araştırmacılar, arkeolojik araştırmalarının, yol inşa edildikten sonra hayatın nasıl değişebileceğini ortaya koyacağını umuyorlar.

Maya krallıkları

Cobá’nın istilası, Yaxuná’nın yaklaşık 23 km kuzeyinde bulunan başka bir Maya şehrinin – Chichen Itza’nın artan gücünden kaynaklanmış olabilir.

Arkeolojik kanıtlar, Cobá’nın K’awiil Ajaw’ın hükümdarlığından sonra güçten düşmeye başladığını, ancak Chichen Itza’nın izleyen yüzyıllarda daha güçlü hale geldiğini gösteriyor.

Yaxuná’nın istilası, Cobá’nın Yucatán Yarımadası’nın merkezinde bir kale oluşturarak Chichen Itza’nın büyüyen gücüne karşı koyma girişimi olabilir.

Andren, “Cobá, tüm gücü elinde tutan ve tek bir yerde bulunan hanedan bir aile şeklinde çok geleneksel bir klasik Maya kentini temsil ediyor.” diyor.

Ancak Chichen Itza’nın, Mesoamerica’nın diğer bölümlerine daha “takılı” olan farklı bir ekonomik ve politik modeli vardı; arkeolojik buluntular, Kosta Rika ve Güneybatı Amerika gibi çok uzak bölgelerle bağlantıları olduğunu gösteriyor.

Ancak Chichen Itza’nın, Mezoamerika’nın diğer bölümlerine daha bağlantılı olan farklı bir ekonomik ve politik modeli vardı; arkeolojik buluntular, Kosta Rika ve Güneybatı Amerika gibi çok uzak bölgelerle bağlantıları olduğunu gösteriyor.

Andren, “Yucatán yarımadasının bu bölgesinde gücün nasıl ifade edildiğinde ve iktidardaki siyasi ideolojide bir değişiklik olduğunu düşünüyorum.” diyor.

Yolu inşa etmenin ne kadar sürdüğü veya gönüllüler tarafından mı yapılmış olduğu bilinmiyor. Bunlar, arkeologların gelecekteki kazılardan gelen ipuçları ile cevaplamayı umdukları sorular arasında.

Makale: Stanton, T. W., Ardren, T., Barth, N. C., Fernandez-Diaz, J. C., Rohrer, P., Meyer, D., … & Pérez, M. (2020). ‘Structure’density, area, and volume as complementary tools to understand Maya Settlement: An analysis of lidar data along the great road between Coba and Yaxuna. Journal of Archaeological Science: Reports, 29, 102178.