Şanlıurfa’da Bulunan Yolbilen Mozaiği

Viranşehir’de Yolbilen Köyü’ndeki bir mezarda bulunan Yolbilen Mozaiği, MS 562 yılına tarihleniyor.

2013 yılında müzeye taşınan ve restorasyonu yapılan taban mozaiği, günümüzde Haleplibahçe Mozaik Müzesi’nde sergileniyor.

Kırmızı bir bordür ile çerçevelenen 23 metrekarelik dikdörtgen panoda, bakış yönleri birbirine zıt olan iki sahne yer alıyor. Panonun merkezinde, sekiz satırlık Estrangelo Süryanice yazıt bulunan bir çelenk bulunuyor. Çelengin hemen üstünde, kırmızı çizgili sarı bir giysi giyen, ellerini yukarı kaldırmış teslim pozisyonunda bir erkek büstü görülüyor. Bunun karşısında, sanki çelengi taşır gibi görülen gri bir boğa figürü bulunuyor. Çelengin solunda uçan bir kuş, sağda ise koşan kırmızı bir aslan figürü görülüyor. Bu figürler İncil ile ilişkilendirildiğinde; aslanın Matta’yı, insanın Markos’u, boğanın Lukka’yı, kartalın ise Yuhanna’yı temsil ettiği söylenebilir. 

Her iki sahnede de çelengin etrafındaki hayvanlar çelenge doğru yönelmiş olarak tasvir ediliyor. Mozaikte Erken Hristiyanlık Dönemi figüratif, bitkisel ve geometrik desenler yer alıyor. İyilik sembol değeri olan geyik, boğa, kuşlar ile karanlığı temsil eden saldırı halindeki panter görülüyor. Dış bordürde haç benzeri kaz ayağı desenleri yer alıyor. Çelenk etrafındaki figürler de dört İncil yazarını sembolize ediyor.

Yazıtından manastırın keşişi tarafından yaptırıldığı anlaşılan bu mezarın, manastırın keşişlerine ait olması muhtemel. Mozaiğin merkezinde betimlenen erkek figürünün ellerini yukarı kaldırması, din görevlisi olduğuna işaret ediyor.

Mozaikteki yazıtta “Bu ev (sonsuzluk evi olmalı), 873 yılında (MS 562) manastır reisi Şem’un ve manastırın keşişleri Helfid, Yuhannun, Elişa ve Tuoma’nın günlerinde mozaik döşenmiştir” ifadesi yer alıyor.