Samandağ’da Bulunan Psykhe Mozaiği

MS 3 ila 4. yüzyıllara ait Psykhe Mozaiği, Seleucia Pieria (Samandağ) Antik Kenti’ndeki İçki Yarışı Evi’nde bulundu.

1930’larda, Eros ve Psykhe Mozaiği ile aynı evin küçük bir odasında bulunan eser, günümüzde Hatay Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. 

Mozaikte, ruhun kişileştirilmesi olan Psykhe, simgesi olan kelebek kanatları ile tasvir ediliyor. Apuleius’un “Başkalaşımlar” eserinden bildiğimiz hikayeye göre, Psykhe bir kralın olağanüstü güzelliğiyle ünlü biri kızıdır. Öyle güzeldir ki, insanlar ona bir tanrıça gibi tapınmaya başlarlar ve hatta güzellik tanrıçası Venüs’ü (Aphrodite) bile ihmal ederler. Bu durumdan rahatsız olan tanrıça, oğlu Cupid’den (Eros), Psykhe’yi dünyanın en çirkin varlığına aşık etmesini ister. Ancak, Cupid Psykhe’yi gördüğünde ona aşık olur ve Psykhe’nin güvenli bir şekilde bir şatoya yerleştirilmesini sağlar. Kimliğini ve görüntüsünü Psykhe’den saklayarak her gece onunla buluşan Cupid, yalnızca karanlıkta birlikte olabileceklerini, eğer onun gerçek formunu görürse, aralarındaki ilişkinin sona ereceğini söyler. 

Psykhe bu şartları en başta kabul eder, ancak bir süre sonra merakına yenik düşerek Cupid’in gerçek kimliğini görmeye karar verir. Uyurken yanına yaklaşır ve baş ucundaki mumu yakar. Işık altında, Cupid’in olağanüstü güzelliğini görür ve ona daha da fazla aşık olur. Ancak, o sırada eriyen mum Cupid’in omzuna damlar ve onu uyandırır. Cupid, ihanet edildiğini görünce, hemen Psykhe’nin yanından uçar.

Kalbi kırık Psykhe, Cupid’i geri kazanmak için çaresizce dolaşır ve sonunda Venüs’ün hizmetine girer, umutsuzca onun sevgisini ve affını kazanmayı umar. Venüs, Psykhe’ye bir dizi imkansız görev verir, ancak her defasında çeşitli ilahi müdahalelerle bu görevleri tamamlar. Son görevinde, Psykhe yeraltı dünyasında Proserpina’dan aldığı bir kavanozu hiç açmadan Venüs’e götürmelidir. Ancak, yeniden merakına yenik düşen Psykhe, kutuyu açmasıyla birlikte son nefesini vererek onu yalnızca Cupid’in öpücüğünün uyandırabileceği derin bir uykuya dalar.