Saç İlk Kez Ölü Gömme Ritüelinin Bir Parçası Olarak Boyandı

Balear Adaları’ndan Minorka’da yer alan bir mağarada, 3.300 yıl önce ölü gömme ritüellerinin bir parçası olarak saç boyandığı keşfedildi.

Biniadris Mağarası’nda keşfedilen kalıntılar. C: Universidad de Granada

Granada Üniversitesi’nden arkeologlar Balear Adaları’ndan Minorka’da yer alan Biniadris Mağarası’nda bir dizi kazı çalışması gerçekleştirmiş, kazılar sonucunda gizemli cenaze ritüellerini aydınlatacak bulgular ele geçirmişti.

Bronz Çağ’a tarihlendirilen bu mağaranın, günümüzden 3300 ila 2600 yıl önce birbirinden farklı çok sayıda topluluk tarafından kullanıldığı biliniyor. Bu öncü araştırma projesinde Almanya, Tübingen Üniversitesi ve İngiltere, Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar da dahil olmak üzere çok sayıda katılımcı yer alıyor.

Arkeologlar Minorka’da yer alan Biniadris Mağarası’nda MÖ 2. binyılın sonu ile MÖ 1. binyılın başı arasında uygulanmış ölü gömme ritüellerini aydınlatan bir dizi bulguya rastladı.

(12.000 Yıllık Mezarda İhtişamlı Cenaze Töreni Düzenlenmiş)

Mağara’da yürütülen kazı çalışmalarında yaklaşık 100 insan iskeleti ele geçirildi, bu çalışmalar araştırmacıların ayrıca, ölünün saçlarını kırmızıya boyamak, ölüleri kasten mağaraların tam ortasına yerleştirmek, cenaze ayinleri sırasında seramik öğelerin kullanılması ve “trepanasyon” adı verilen kafatasına delik açma işleminin uygulanması gibi çok sayıda enteresan cenaze ritüelini aydınlatmalarını da sağladı.

Proje, ikisi de Granada Üniversitesi Prehistorya ve Arkeoloji Bölümü’nden araştırmacı Dr. Eva Alarcón García ve Dr. Auxilio Moreno Onorato tarafından yönetiliyor.

Biniadris Mağarası’nda keşfedilen iskelet kalıntıları. C: Universidad de Granada

Dr. Alarcón “Bu tür toplumsal uygulamaların İber Yarımadası’nda bir başka örneği daha yok, bunlar tamamen Balear Adaları’na özgü uygulamalar” diyor. Bu uygulamalar dahilinde, ölünün mağaranın ortasına yerleştirildiği, ritüeller sırasında bitkisel materyaller (dal, kütük vb.) ayrıca parçalanma derecesine, üzerindeki demir oksit birikimine vb. bakılarak önemli bir rol oynadıkları düşünülen seramik aletler gibi çeşitli öğeler kullanıldığı söyleniyor.

Ölünün saçının boyanmasının cenaze ritüelinin en önemli kısmı olduğu düşünülüyor. Dr. Alarcón ve Dr. Moreno’nun ifade ettiğine göre ölünün saçındaki kırmızıya boyanmış tutamlar bu toplumsal gruplar için sembolik bir değer taşıyordu. Kusursuz bir şekilde kesilen bu tutamlar daha sonra metal, yün ve hatta ahşap gibi farklı malzemelerden farklı büyüklüklerde hazırlanan ve mağaranın belirli bölgelerine gizlenen kaplarda özenle saklanıyordu.

(Diyarbakır’da Kaplumbağalarla Gömülmüş 2500 Yıllık Kadın ve Çocuk Bulundu)

Araştırmacıların belirttiğine göre kazı sonucu keşfedilen en ilginç detaylardan biri de ölülerin giysili olması. Kazı sırasında çift delikli düğmelere, iğnelere ve hatta kıyafetlere ait kumaş parçalarına rastlandığı bildiriliyor. Şu ana kadar, trepanasyon işlemi uygulanmış beş kafatasının belgelendiği ve bu kafataslarının şu an analiz edilmekte olduğu ifade ediliyor.

Minorka’daki Biniadris Mağarası’nın girişi. C: Universidad de Granada

Saç ve kumaş parçaları Cambridge Üniversitesi’nde Karbon 14 metodu kullanılarak tarihlendirilmeye çalışılıyor. Organik Kimya Bölümü’nde, seramik kaplarda bulunan kalıntılar incelenirken, Granada Üniversitesi’nden araştırmacılar da diğer bulguları derinlemesine analiz ediyor.

(15.000 Yıllık Kemiklerdeki İzler Ritüelistik Yamyamlığı Gösteriyor)

Biniadris Mağarası’nda keşfedilenlerin kafalarda pek çok soru işareti doğuracağı ve yalnızca arkeolojik değil aynı zamanda antropolojik araştırmalara da zemin hazırlayacağı şüphesiz. Şimdilik, araştırmanın temel amacı çok uzun zaman önce Biniadris Mağarası’nda uygulanmış bu gizemli cenaze ritüellerinin bilmecelerini çözmek.

Universidad de Granada. 18 Mart 2018.

Makale: García, M. A., & García, E. A. (2018). Bone tools for the deceased: Approaches to the worked osseous assemblage from the Bronze Age funerary cave of Biniadris (Menorca, Spain). Quaternary International.