Rönesans Mektupları İlk Kez Sanal Ortamda Açıldı ve Okundu

X-ray taramaları ve dijital ortamda yeniden oluşturma yöntemleri sayesinde uzun süredir kapalı kalan Rönesans belgeleri açıldı.

600 yıldan uzun bir süre önce, birileri bir mektubu karmaşık bir biçimde katladı, mühürledi ve gönderdi, ancak mektup ulaşması gereken yere hiç ulaşmadı. Bugünlerde bilim insanları Lahey’de bir 17. yüzyıl sandığında bulunan bu mektup ve benzeri kapalı mektupları X-ışınları kullanarak dijital olarak açtı.

Mühürlü zarfların icadından önce yüzyıllar boyunca, hassas içerikli yazışmalar karmaşık katlama teknikleriyle meraklı gözlerden korunuyordu. Bu teknik, mektubu kendi güvenli zarfına çeviren  “letterlocking (mektup kilitleme)” olarak biliniyordu. Ancak günümüze kadar kalmayı başaran bu kilitli mektuplar oldukça hassas ve sadece parçalara bölünerek fiziksel olarak açılabilir durumda.

(Firavunların Mektupları, 3.300 Yıl Önceki Siyaseti Aydınlatıyor)

Yeni X-ışını yöntemi, araştırmacılara zarfın orijinal katlanmış şeklini bozmayan, müdahalesiz bir alternatif sunuyor. Bilim insanları bu yöntemi, ilk kez 1926’dan beri Lahey’deki Hollanda posta müzesinin koleksiyonunda bir sandıkta tutulan Rönesans çağına ait kapalı mektuplara uyguladı. 

Sandığın içinde 577 tanesi hiç açılmamış ve mektup kilitleme yöntemi ile kilitlenmiş olan 3100’den fazla teslim edilmemiş mektup bulunuyor. Bienne Koleksiyonu olarak bilinen mektuplar; Felemenkçe, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Latince ve İspanyolca dillerinde yazılmış. Bilinmeyen sebeplerle Lahey’e varan resmi mektuplar, alıcılarına hiçbir zaman ulaşmadı, onun yerine Simon de Brienne olarak bilinen posta müdürü tarafından muhafaza edildi. 

Nature Communications’ta yayımlanan bir çalışmaya göre kilitli mektupların güvenli bir şekilde gizli kalması için katlama ve yuvarlama, kesikler ve delikler açma, kıvırma ve yapıştırma ve zekice yapılmış çeşitli kilitleri de içeren farklı mekanizmalar kullanıldı.

Katlanmış kâğıtların arasına sızabilmek için, çalışmanın liderleri,  Londra Queen Mary Üniversitesi (QMU) laboratuvarlarında dental araştırmalar için tasarlanmış X-ışınları mikrotomografi tarayıcısını kullandılar. Çalışma ekibinden 3 boyutlu X-ışını Görüntüleme Profesörü Graham Davis’in bir açıklamasına göre araştırmacılar, tarama cihazını dişin mineral içeriğini haritalayabilsin diye son derece hassas olacak şekilde tasarladı. 

“Bu yüksek hassasiyet, aynı zamanda kâğıt ve parşömendeki mürekkebin bazı tiplerini çözümlemeyi de mümkün kıldı.” diye ekliyor David.

“Ekibin geri kalanı o zamanlar bizim taranmış görüntülerimizi alabildi ve onları sanal olarak açılabilen mektuplara dönüştürüp 300 yıl sonra ilk kez okuyabildiler.” diyor ekibin liderlerinden QMU’da X-ray mikrotomografi tesisleri müdürü David Mill.

Ekip, taramalar sayesinde mektupları üç boyutlu dijital olarak yeniden yaptı ve sonra “mektup kilitleme yöntemlerini fiziksel olarak yok etmeden” mektupları sanal ortamda açarak sofistike katlama tekniklerini kat kat çözen bir sayısal algoritma yarattı.

Bilim insanları bu çığır açan yöntemi kullanarak dijital ortamda dört mektup açtı, bir tanesinin içeriğini deşifre etti, DB-1627. 31 Temmuz 1697’de kaleme alınmış bu mektup, Jacques Sennacques adında bir adam tarafından Lahey’de yaşayan kuzeni Pierre Le Pers’e yazılmıştı. Sennacques, Fransa’nın Lille kentinde yaşayan bir yasa uzmanıydı, bilim insanlarına göre veraset hususu sebebiyle Daniel Le Pers ismindeki bir akrabası için resmi ölüm belgesi istiyordu.

“Sennacques, talebinden sonra mektubun geri kalanını ailesinden haberler sorarak ve kuzenini Tanrı’ya emanet ederek tamamlamış.” diyor çalışma ekibi. “Sennacques’in mektubunun neden Le Pers’e ulaşmadığını tam olarak bilemiyoruz, ancak tüccarların gezginliği dikkate alındığında, Le Pers’in mektuptan önce oralardan ayrılmış olması muhtemel görünüyor.” Bu tarz on binlerce mühürlü doküman şimdilerde açılabiliyor ve sanal ortamda okunabiliyor. 

“Bu algoritma bizi doğrudan kapalı bir mektubun içine alabiliyor.” diyor çalışma ekibi. “Hiç gün yüzü görmemiş -ve sahibine hiç ulaşmamış-  derin bir hikâyeyi okumak için sanal açma yönteminin kullanılması gerçek anlamda fevkalade.” 

Live Science. 2 Mart 2021.

Makale: Dambrogio, J., Ghassaei, A., Smith, D. S., Jackson, H., Demaine, M. L., Davis, G., … & Demaine, E. D. (2021). Unlocking history through automated virtual unfolding of sealed documents imaged by X-ray microtomography. Nature Communications, 12(1), 1-10.