Romalıların Ölü Gömerken Sürdükleri Alçıda Parmak İzleri Bulundu

Antik Romalılar, bir ölüyü gömmeden önce sıvı alçı macunu hazırlayıp ölünün üzerine parmaklarını kullanarak sürüyordu.

Yaklaşık 1.800 yıl önce Roma Britanyası’nda, gömülmeye hazırlanan bedenlerin üzerine sıva benzeri bir macun hazırlanıp sürüldü ve bu işlem sırasında bırakılan parmak izleri, bugün hâlâ görülebiliyor.

Arkeologlara göre bu yeni keşfedilen izler, MS 3. ve 4. yüzyıllarda cenaze uygulamalarına ellerle yapılan bir müdahalenin işaretini taşıyor.

York Üniversitesi’ndeki “Seeing the Dead” (Ölüleri Görmek) projesinde çalışan bu araştırma ekibi, Roma İmparatorluğu döneminde Yorkshire’da yaşamış kişilerin taş ve kurşun lahitlerini sıvı alçıtaşı ile doldurma şeklindeki gizemli uygulamayı inceliyor.

(İlgili: Roma İmparatorlarının En Tuhaf Takıntıları ve Alışılmadık Sonları)

Alçı (gypsum), antik dönemde sıva ve harç üretiminde temel bileşen olan kalsiyum bazlı bir mineraldi. Isıtılıp suyla karıştırıldığında, “Paris alçısı” olarak da bilinen dökülebilir bir sıvıya dönüşür. Bu yoğun sıvı bir cesedin üzerine döküldüğünde sertleşerek, Pompeii’deki alçı kalıplara benzer şekilde, ölen kişinin bir kabuğunu ya da izlenimini bırakır.

Bugüne kadar yalnızca Yorkshire bölgesinde en az 70 “sıvı alçıtaşı gömüt” tespit edildi. Bunlardan biri olan ve 1870’lerde bulunmasına rağmen doğru düzgün incelenmemiş bir taş lahdi araştıran ekip, sıvı alçının nasıl uygulandığına dair şaşırtıcı bir ipucu buldu: Birileri bunu elle yaymıştı.

Seeing the Dead projesinin baş araştırmacısı Maureen Carroll, “Kalıbı kaldırıp temizlemeye ve 3B taramaya başladığımızda parmak izleriyle birlikte el izini fark ettik ve şaşkına döndük. Bunlar daha önce hiç görülmemişti ve daha önce hiç kimse lahitten bu alçı kalıbı kaldırmamıştı” diyor.

Carroll, ekibin daha önce sıvı alçının en az 150 dereceye kadar ısıtıldığını ve bedenin üzerine döküldüğünü varsaydığını söylüyor. Ancak parmak izlerinin varlığı, bu karışımın muhtemelen, birinin lahitteki bedenin üzerine eliyle yayabileceği kadar yumuşak bir macun olduğunu gösteriyor. Alçının, lahdin kenarlarına kadar çok yakın bir şekilde sürülmüş olması nedeniyle, ekip bu kalıbı lahitten ayırana kadar parmak izleri görünür değildi.

Carroll’a göre bu parmak ve el izleri, Romalıların ölüleriyle ne kadar yakın ve doğrudan temas hâlinde olduklarını ortaya koyuyor. Carroll, “Bunlar, Roma cenaze bağlamında, bir beden üzerinde bu şekilde korunmuş olduğuna dair başka örnek bilmediğimiz çarpıcı insan faaliyeti izleri” diyor.

Bu izler, ölüyü gömen kişi ya da kişiler hakkında ek ipuçları da barındırabilir. Örneğin, bedene son dokunan kişinin profesyonel bir cenaze görevlisi mi yoksa bir aile üyesi mi olduğu anlaşılabilir.

Carroll, “El izinden olası DNA kalıntılarını çıkararak Londra’daki Francis Crick Enstitüsü’nde incelemeyi umuyoruz” diyor. Bunun düşük bir ihtimal olduğunu belirten Carroll, “En iyi senaryoda genetik cinsiyet hakkında çıkarım yapabiliriz; bu çok büyük bir sonuç olur” diye ekliyor.

Live Science. 11 Aralık 2025.