Romalılar, İmparatorun Onları Rahat Bırakması için Rüşvet Vermiş

Bulgaristan’daki bir antik kentte bulunan taş yazıt, kentin sakinlerinin verdiği rüşvet için imparatorun duyduğu şükranı anlatıyor.

Günümüzde Bulgaristan’da yer alan Nicopolis ad Istrum kentinin halkı, imparatorluk tahtı için başarısız bir adayın tarafını tuttu. Ancak destekledikleri kişi bu yarışı kaybetti. Böylece kazanan İmparator Septimius Severus’a bağlılık göstergesi olarak 700.000 gümüş sikke gönderdiler.

MS 2. yüzyıla tarihlenen antik bir Yunanca yazıt, yeni yapılan çeviriye göre aslında şüpheli bir nakit hediyesi için, yani bir rüşvet için yazılmış bir teşekkür notu niteliğinde. Bu yazıt, sadakatlerini göstermek isteyen bir kentin, Roma İmparatoru’na gönderdiği gümüş yığınlarını ve imparatorun buna memnuniyetle karşılık verişini ölümsüzleştiriyor.

Roma İmparatorluğu’ndaki siyasi kargaşa döneminde, bugünkü Bulgaristan sınırlarında yer alan Nicopolis ad Istrum kentinin halkı, imparatorluk tahtı için başarısız bir adayın tarafını tuttu. Destekledikleri kişi kaybedince, kazanan İmparator Septimius Severus’a bağlılık göstergesi olarak 700.000 gümüş sikke gönderdiler.

(İlgili: Hitit Yöneticileri Halkın Vergileriyle Nasıl Zenginleşti?)

İmparator Severus, bu “bağışı” MS 198 yılında kente gönderdiği ve Antik Yunanca yazılmış bir mektupta açıkça kabul etti. Kent ise bu mektubun metnini taşa kazıyarak bir anıt haline getirdi. Yakın zaman önce ise araştırmacılar, kırık haldeki bu eseri restore ederek yazıtı çevirdi ve ilk kez kamuya sundu.

Roma imparatorlarının kaleme aldığı mektupların çok azı günümüze ulaşabildi. Bu nadir örnekte, Severus kente “nakit katkı” olarak adlandırdığı rüşveti aldığını açıkça belirtiyor. Yazıtı Bulgarcaya çeviren Sofya Üniversitesi Klasik Filoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Nicolay Sharankov’a göre, bu yazıt James H. Oliver’ın eski İngilizce çevirisi temel alınarak güncellendi.

Affın Bedeli

Nicopolis ad Istrum, MS 2. yüzyılın başlarında Roma İmparatoru Traianus tarafından kuruldu. UNESCO Dünya Mirası Merkezi’ne göre kısa sürede zanaatkarlarla dolup taşan, heykel ve görkemli mimariyle süslenmiş, kendi sikkesini basan bir metropol haline geldi.

Ancak MS 192’de İmparator Commodus’un suikasta uğramasıyla birlikte kent tehlikeli bir siyasi duruma sürüklendi. Beş kişi taht için mücadele etti; şehir muhtemelen kaybedenlerden birini destekledi ve bu nedenle yeni imparator Severus’a güvenilir olduklarını kanıtlamak zorunda kaldı.

Proje koordinatörü ve Veliko Tarnovo’daki Bölgesel Tarih Müzesi’nde görevli arkeolog Kalin Chakarov’a göre, “Bu nedenle kentin halkı, imparatora bir mektup yazarak af dilemiş ve sadakatlerinin göstergesi olarak 700.000 denarii’lik (Roma gümüş sikkesi) bir hediye sunmuş olabilir. Yakın zamanda restore edilen bu anıt aslında, İmparator Septimius Severus ve oğlu Caracalla’nın, Nicopolis ad Istrum halkına verdiği cevaptı. “İmparator, zaferlerini anlatıyor ve bu hediyeyi ‘doğru tarafı’ tutan kişiler tarafından aldıklarını belirtiyor”

İmparatorun yanıtı kent için o kadar önemliydi ki, bu sözler yaklaşık 3 metre yüksekliğinde, 1 metre genişliğinde ve 2 ton ağırlığında bir kireçtaşı anıta kazındı.

İmparatorun Teşekkürü ve Küçük Bir Yalan

Arkeologlar, yazıtı ilk olarak 1900’lerin başlarında kentin kalıntılarında bulduklarında, taş ciddi şekilde zarar görmüş, yanmış ve kırık parçalar halindeydi. Taş anıt uzun süre depoda saklandıktan sonra, 2019 sonunda alınan bir hibe sayesinde 7 ay süren bir restorasyon süreci başlatıldı. Onarılan anıt, Nicopolis ad Istrum kazı alanında sergilendi ve yanında Bulgarca ile İngilizce çevirileri de sunuldu.

İmparator Severus, halkın bu jestinden oldukça memnun kalmış olmalı ki, yazıtta kent halkını “gösterdikleri gayret” için övüyor ve “Bu şekilde, iyi niyetli ve sadık insanlar olduğunuzu ve hakkınızdaki kanaatimizde daha iyi bir konumda olmak istediğinizi gösterdiniz” diyor.

Ancak imparator, mektubunda yalnızca parayı kabul etmekle kalmadı, aynı zamanda kimliği hakkında da yanlış bilgi verdi.

Yazıtta Severus, kendisini MS 161-180 yılları arasında hüküm süren Marcus Aurelius’un varisi olarak tanımlıyor. Ancak Sharankov’un aktardığına göre Severus’un ataları Kuzey Afrika kökenliydi; kendisi bugünkü Libya’da yer alan Leptis Magna şehrinde doğmuştu ve Marcus Aurelius ya da onun soyundan gelen diğer imparatorlarla herhangi bir akrabalığı yoktu.

Sharankov, “Bu mektupla imparator, halk nezdinde meşruiyet kazanmaya çalışıyordu” diyor.

Live Science. 2 Aralık 2020.