Roma Mezarında, Farklı Dönemlerden 5 Kişinin Kemikleri Bulundu

Belçika’da cenin pozisyonunda gömülmüş bir iskeletin, aslında 2.500 yıl içinde yaşamış en az beş kişiye ait kemiklerden oluştuğu anlaşıldı.

Belçika’da Roma dönemine ait bir kremasyon mezarlığında cenin pozisyonunda gömülü bir iskelet, arkeologları oldukça şaşırttı. İlk bakışta tek bir kişiye ait gibi görünen bu iskeletin, aslında 2.500 yıllık bir döneme yayılan en az beş farklı kişiye ait kemiklerden oluştuğu ortaya çıktı.

Çalışmayı yöneten Vrije Universiteit Brussel’den arkeolog Barbara Veselka, “Başlangıçta ‘bireyin’ tek seferde oluşturulduğunu düşünüyorum. Çevresinde dağınık kemikler de bulunuyordu, bu da insanların bu mezara tekrar geri gelmiş olabileceğini düşündürüyor” diyor.

Belçika’nın Fransa sınırına yakın Pommerœul kasabasında 1970’lerde yapılan kazılarda, 76 kremasyon mezarı ve cenin pozisyonunda gömülü bir iskelet keşfedildi. Bulunan eserler ve gömme tarzı, mezarların Roma dönemine, MS 2. ila 3. yüzyıllara tarihlendiğini işaret ediyordu. İskeletin Roma mezarlığında cenin pozisyonunda bulunması sıra dışı bir durum olsa da, kafatasının yanında Roma tarzı bir kemik iğnesi bulundu ve bu mezarın Roma dönemine ait olduğu sonucuna varıldı.

(İlgili: Vikingler Lonca Kabulü için Dişlerini Oymuş Olabilir)

Ancak 2019 yılında yapılan radyokarbon analizi, tüm Pommerœul kremasyonlarının Roma dönemine ait olduğunu doğrularken, cenin pozisyonundaki iskelete ait radyokarbon tarihleri Neolitik dönemden (MÖ 7.000 ila 3.000) üç farklı evreyi işaret etti. Bu bulgular, arkeologları mezarın içeriğini daha detaylı incelemeye yöneltti.

Antiquity dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Veselka ve uluslararası bir araştırma ekibi, bu karma mezarın anlamını aydınlatmak amacıyla iskelet analizi, radyokarbon tarihleme ve antik DNA dizilemesi gibi çeşitli teknikler kullandı.

Veselka, “Bu ‘birey’in oluşumunda beşten fazla kişinin kemikleri olabilir fakat DNA analiziyle beş kişi kesin olarak belirlendi” diyor. Kafatasının yanında bulunan Roma dönemine ait kemik iğnesi MS 69-210 aralığına tarihlenirken, kafatasının Roma döneminde yaşamış bir kadına ait olduğu belirlendi.

Bu analizler başka soruları gündeme getirdi: Bir Roma kadınının kafatası neden Neolitik bir mezara yerleştirildi ve bu mezar neden birden fazla kişinin kemiklerinden oluşuyordu?

Araştırmacılar, Romalıların, kremasyon kalıntılarını gömerken alışılmadık bir Neolitik mezarı yanlışlıkla kazmış olabileceğini, ardından bu eski mezarı bir kafatası ve kemik iğnesi ekleyerek tamamlamış olabileceklerini öne sürdü. Bir diğer olasılık ise Romalıların dağınık Neolitik kemikleri ve Roma dönemine ait bir kafatasını birleştirip, kalıntıları özellikle kompozit bir kişiye dönüştürmüş olmaları.

Araştırmacılar, “Kemiklerin birleştirilmesi Geç Neolitik dönemde mi yoksa Roma döneminde mi gerçekleşti bilinmiyor ancak bu ‘bireyin’ varlığı açıkça kasıtlı bir işlem” diye yazıyor.

Romalıların bu mezara neden böyle bir ekleme yaptıkları ise tarihin sisleri arasında kaybolmuş durumda. Araştırmacılar, “Belki de bu toplum batıl inançlardan ilham almış ya da kendilerinden önce burada bulunan bir bireyle bağ kurma ihtiyacı hissetmiş olabilir” diyor.

Minnesota’daki Macalester College’dan biyoarkeolog Jane Holmstrom, “Bu inanılmaz derecede büyüleyici ve karmaşık bir çalışma. Bu çalışma, Neolitik dönemdeki aile gruplarının mezarlarla araziye sahip çıkma iddiasını ve Romalıların da bu arazi iddiasını sürdürerek Galya üzerindeki hakimiyetlerini gösterme çabalarını açığa çıkarıyor” diyor.

Neolitik ve Roma dönemlerinden gelen insanların, mezar alanını bir nehre yakın olduğu için seçmiş olabilecekleri de muhtemel. Veselka, “Yüzyıllar boyunca, nehirler ve diğer su kütleleri hem coğrafi hem de manevi olarak önemli sayılıyordu” diyerek, Pommerœul’ün bir nehir yakınına konumlanmasının, burayı güçlü bir yer haline getirmiş olabileceğini belirtiyor.

Live Science. 6 Kasım 2024.

Makale: Veselka, B., Reich, D., Capuzzo, G., Olalde, I., Callan, K., Zalzala, F., … Cattelain, L. (2024). Assembling ancestors: the manipulation of Neolithic and Gallo-Roman skeletal remains at Pommerœul, Belgium. Antiquity, 1-16.