Roma İmparatorlarının Suikaste Uğramasının Tuhaf Sebebi

Antik Roma, imparator olmak için tehlikeli bir yerdi. Roma’nın 500’ü aşkın yıllık hâkimiyeti boyunca, 82 imparatorun yaklaşık yüzde yirmisi saltanatları sırasında suikasta uğradı. Peki, çöküşlerine sebep olan neydi?

Yapılan yeni bir araştırmaya göre, suçlu yağmur!

Neden bu kadar çok Roma İmparatoru suikasta uğramıştı? C: Shutterstock

Yerel çiftçiler tarafından dikilen ekinleri sulamak için yağmura bel bağlayan Roma ordusundaki birlikler, yağış miktarı az olduğunda aç kalabiliyordu. Kanada, Ontario’daki Brock Üniversitesi’nden iktisat alanında öğretim üyesi ve araştırma başyazarı Cornelius Christian’ın belirttiğine göre “hal böyle olunca askerler olası bir isyanın eşiğine geliyordu”.

“Ve bu isyan, sırasıyla, imparatora verilen desteğin kaybolmasına yol açıyor ve onu suikasta daha açık hale getiriyordu.”

Kendisini iktisat tarihçisi olarak tanımlayan Christian, bu keşfi Science dergisindeki 2011 tarihli bir çalışmada yer alan antik iklime ilişkin verilerden yola çıkarak yapmış. Bu çalışmada, araştırmacılar Fransa ve Almanya’dan binlerce fosilleşmiş ağaç halkasını analiz etmiş ve bu bölgelerde geçtiğimiz 2.500 yıl boyunca her ilkbaharda ne kadar yağmur yağdığını hesaplamıştı. Söz konusu bölgeler bir zamanlar, birliklerin konumlandığı Roma sınırlarını da içerisine alıyordu.

(Beklenmedik Şekilde Ölen 7 Roma İmparatoru)

Christian daha sonra, verileri antik Roma’daki askeri isyanlara ve imparator suikastlarına uyarladı. Belirttiğine göre, “Sonrası, yalnızca bu farklı bilgi parçalarını bir araya getirme meselesiydi”. Sayıları bir formülde topladı ve “düşük yağış miktarı suikast ihtimalinin artması anlamına geliyor, zira az yağış az yemek demek” sonucuna vardı.

Yağmur yağsın

Örnek olarak İmparator Vitellius’u alalım. MS 69 yılında suikasta uğramıştı, o yıl birliklerin konumlandığı Roma sınırı çok az yağış almıştı. Christian, “Vitellius birlikleri tarafından kabul gören bir imparatordu” diyor. “Ne yazık ki, yağış o sene az oldu ve imparator afalladı. Birlikleri ayaklandı ve nihayetinde Roma’da suikasta uğradı.”

Ancak, çoğu zaman olduğu gibi, suikasta yol açabilecek başka etmenler de vardı. Örneğin, İmparator Commodus’un gladyöterlerin Kolezyum’da kendisine karşı kasten kaybetmelerini sağlamak gibi yasalara aykırı davranışlarda bulunması birlikleri bıktırmış, sonuç olarak imparator MS 192’de suikasta kurban gitmişti.

Christian, Commodus’un suikastına yol açan kuraklık değildi, “ancak, imparatorların suikasta uğramasından önce genellikle bir kuraklık yaşanmıştır. Tüm bu olanların tek açıklaması yağmurdur demiyoruz elbette. Yağmur, bunun olmasına sebep olabilecek birçok olası değişkenden yalnızca biri” diyor.

Yale Üniversitesi’nden, yeni araştırmaya dahil olmayan, Klasik Çalışmalar ve Tarih Profesörü Joseph Manning, bu çalışmanın iklimin antik toplumları nasıl etkilediğini inceleyen yeni yeni gelişen bir alanın parçası olduğunu söylüyor. Geçtiğimiz sonbaharda, Manning ve meslektaşları Nature dergisinde volkanik etkinliğin Mısır’daki Ptolemaios Hanedanlığı’nı çöküşe mahkûm eden kuraklığa nasıl yol açtığına ilişkin bir çalışma yayımlamıştı.

Bu yeni araştırma yağış-suikast teorisine sağlam bir temel sağlıyor olsa da Manning, araştırmacıların bu fikri desteklemek için daha çok yol katetmeleri gerektiğini söylüyor. Manning’e göre yeni başlayanlar için, istatistik kullanarak iki şey arasında bir bağıntı bulmak görece daha basit. “İşin istatistiksel boyutunu iyi yapıyorlar, fakat doğru mekanizmayı yakaladığınızı nereden bileceksiniz?”

“Diğer bir deyişle, bağıntı nedenselliğe denk değil” diyen Manning, giriş niteliğindeki bu araştırmanın işaret ettikleri göz önünde bulundurulduğunda, iklime ilişkin verilerin suikast tarihleriyle uyuşup uyuşmadığını belirlemek için bu teorinin uğruna zaman ve çaba harcamaya değer olduğunu belirtiyor.

Brown Üniversitesi’nden, araştırmaya dâhil olmayan, Tarih Doçenti Jonathan Conant, teorinin “akla yatkın” olduğunu söyleyerek, “yağmur olayda rol oynamış olsa da başka etkenler de vardı” diyor. Örneğin, Roma’daki suikastların çoğunluğu MS üçüncü yüzyılda olmuştu. Conant’ın belirttiğine göre bu dönemde, Roma İmparatorluğu’nda büyük bir enflasyon yaşanmış, hastalıklar ve dış savaşlar patlak vermiş ve bunların hepsi imparatorun istikrarında ciddi kayba sebep olmuştu.

Conant, “Benim için, yağış-suikast teorisi, Roma İmparatorluğu’nun siyasi tarihine dair anlayışımıza bir karmaşıklık ve nüans katı daha ekliyor” diyor.

Live Science. 8 Ağustos 2018.

Makale: Christian, C., & Elbourne, L. (2018). Shocks to military support and subsequent assassinations in Ancient Rome. Economics Letters, 171, 79-82.