Psikedelik Bira, Warilerin Yükselişinde Rol Oynamış

Psikedelik karışımlı biralar, Peru’daki İnkalar öncesi imparatorluğun elitlerle yakınlık kurmasına ve gücü pekiştirmesine yardımcı olmuş.

Yeni bir çalışmaya göre Wariler, yaklaşık 1.200 yıl önce Peru’da bir imparatorluk kurarken psikedeliklerle karıştırılmış biradan yararlanmış olabilir.

Yaklaşık MS 600 ila 1000 arasında gelişen Wari kültürü; mumyalanmış mezarlar, insan kurbanları ve altın, gümüş, bronzdan yapılmış gösterişli nesneleriyle biliniyor. Huari ve Pikillaqta gibi, seçkinlere ait tapınaklar ve konutlar içeren kentler inşa ettiler ve Peru’nun büyük bölümünün yanı sıra bugünkü Arjantin ve Şili’nin bazı kısımlarını kontrol ettiler.

La Revista de Arqueología Americana dergisinde yayımlanan yeni çalışmada, araştırmacılar Wari yöneticilerinin imparatorluğu büyütmek için birayla karıştırılmış psikedelikler kullanmış olabileceğini ileri sürüyor. Karışımı içmenin uzun süreli etkisinin haftalarca sürebileceğini ve bu içkinin tüketildiği toplu şölenlerin insanları bir araya getirdiğini açıklıyorlar. Vücut psikedelikleri hızla atabilse de, art etkiler günlerce, hatta haftalarca sürebilir.

(İlgili: Çömleklerdeki Renkler, Wari’nin Gücünü Gösteriyor)

Çalışma yazarları, Anadenanthera colubrina (vilca olarak da bilinir) adlı bitkinin tohum kalıntılarının, Schinus molle bitkisinden yapılan biranın izleri yakınında dâhil olmak üzere Wari alanlarında bulunduğunu belirtiyor. Psikedelik etki yarattığı bilinen vilcayı birayla karıştırmak, sarhoşluğu azaltıyor ama süresini uzatıyordu, diye açıklıyor makalenin ortak yazarı ve Royal Ontario Museum Güney Amerika Arkeolojisi küratörü Justin Jennings.

Yazarlar, benzer şekilde etki eden psikedeliklere dair bilimsel çalışmaların, bu maddeleri alan kişilerin “daha açık fikirli ve daha empatik” eğilimler sergilediğini gösterdiğini de kaydediyor.

Araştırmacılar makalelerinde, bu özelliklerin “bir zamanlar birbirlerine yabancı ya da hatta düşman olan insanlar arasında dostane, rutin yüz yüze etkileşimlere dayanan Wari siyasal sistemi için son derece arzu edilir” olduğunu yazıyor.

İnsanlar, Wari görevlilerinin konutlarındaki kapalı alanlarda düzenlenen toplu şölenlerde psikedelik birayı birlikte içiyorlardı. Bu ortak deneyim, etkinliği güçlendiriyordu.

“Konuklar Wari yerleşkelerine geldiğinde, ancak birkaç düzine kişinin rahatça sığabileceği avlularda toplanırlardı” diye yazıyor ekip. “Bir parça gökyüzü dışında, dünyadan yalıtılmış, yüksek duvarlı bir iç mekânda kalırlardı — saatlerce birlikte içer, yer, konuşur ve dua ederlerdi” diye ekliyor makale.

“Katılımcıların birlikte geçirdiği saatler, aralarında güçlü bağlar kuran, unutulmaz bir kolektif deneyim olmalıydı” diyorlar.

İmparatorluk inşa etmek

Makalenin ortak yazarı Jacob Keer, psikedelik biranın düzenli ve yaygın kullanımının ve artçı etkisinin, Wari İmparatorluğu’nun siyasal gücü konsolide etmesinde kilit rol oynadığını söylüyor.

Araştırmacılar, “Vilca birasını yılda birkaç kez içmenin uzun vadeli psikolojik etkileri, şölen katılımcılarında artan açıklık ve empatiyi aşılayan yeni bir bilişsel norm oluşturabilir” diye yazıyor. “Şiddetin ve düşmanlığın yaygın olduğu genişleyen bir imparatorluk bağlamında, bu içeceğin kalıcı etkileri Wari’nin meşruiyet ve konsolidasyonu için hayati olmuş olabilir.”

Araştırmaya dâhil olmayan bazı bilim insanları ise sonuçlara karışık tepkiler verdi. Arizona State University İnsan Evrimi ve Toplumsal Değişim Okulu’nun direktörü Patrick Ryan Williams, ekibin “ilginç bir hipotez” sunduğunu ancak vilca’nın gerçekten biraya karıştırıldığından emin olamayacağımız konusunda uyarıyor.

Williams, “Molle birasının tüketildiği bir alanda vilca tohumlarının bulunmasının, vilca’nın bira malzemesi olarak yer aldığının kanıtı olduğuna ikna olmuş değilim” diyor; bunun, “bir gece kulübünün zemininde kokain bulup, uyuşturucunun içeceklere katıldığını varsaymaya” benzediğini ekliyor.

Williams, “Vilca’ya ait kimyasal iz içme kaplarının seramik gözeneklerinde bulunduğunda, burada sunulan önermeye daha açık olacağım” diyor.

Pre-Columbian Archaeological Research Group başkanı ve arkeolog Mary Glowacki ise makaleyi “düşündürücü” bulduğunu; ancak “erken And toplumlarının çoğunun—vilca dâhil—sarhoş edici maddeleri siyasal müzakere için kullandığını” belirterek, Wari’nin psikedelik kullanımının bölgedeki diğer gruplardan ne ölçüde farklı olduğuna dair soru işaretleri dile getiriyor.

Live Science. 8 Ekim 2025.

Makale: Keer, J., & Jennings, J. (2025). Afterglow: Vilca Beer, Pro-Social Feelings, and Wari Geopolitics in the Ancient Andes. Revista De Arqueología Americana, (43).