Pompeii’de Dionysos Kültünü Tasvir Eden Devasa Fresk Bulundu

Pompeii’de keşfedilen nadir fresk, erkek düzeninden kurtulup özgürce dans eden, avlanan ve dağlarda çiğ et yiyen kadınları gösteriyor.

Arkeologlar, Pompeii’de gizemli bir kült pratiğini tasvir eden devasa bir freski gün yüzüne çıkardı.

Pompeii’deki arkeologlar, gece karanlığında bir kadının gizemli bir tarikata kabul edilişini tasvir eden, son derece nadir ve olağanüstü büyüklükte bir duvar resmi keşfetti. Keşif, Pompeii Arkeoloji Parkı tarafından duyuruldu ve yeni kazılan “Thiasus Evi”nin ortaya çıkarılmasıyla açıklandı.

Neredeyse figürlerin gerçek boyutlarda tasvir edildiği bu fresk, geniş bir ziyafet salonunun üç duvarı boyunca uzanıyor, dördüncü duvar ise bir bahçeye açılıyor. Parlak kırmızı bir arka planın önünde, Dionysos’un (şarap tanrısı) kadın takipçileri olan maenadlar tasvir ediliyor. 

(İlgili: Pompeii’de Bir Villanın İçinde Özel Hamam Kompleksi Bulundu)

Avcı olarak gösterilen bu kadın figürleri, ellerinde kılıçlarla ve omuzlarında kurban edilmiş keçilerle resmedilmiş. Ayrıca, flüt çalan ve şarap sunarak kurban kesen satyrler—yarı keçi, yarı insan mitolojik yaratıklar—freskin önemli unsurları arasında.

Freskin merkezinde, genç bir kadını Dionysos’un gizemli kültüne kabul etmek üzere olan yaşlı bir satyr yer alıyor. Bu antik kült, en azından MÖ 5. yüzyıldaki klasik Yunanlara kadar uzanıyor ve “gizemli” olarak nitelendiriliyor, çünkü inançları ve ritüelleri dış dünyadan gizli tutuluyordu. Ancak bu fresk, bu ritüellerin doğasına dair yeni ipuçları sunuyor. Bu duvar resimleri, Dionysos’un vahşi hayvanlarla olan bağlantısının gizem ritüellerinde de sürdüğünü gösteriyor.

Dionysos Gizemlerinin Kayıp Ritüelleri

Dionysos’un gizem ritüellerine dair birçok detay yüzyıllardır bilinmiyor olsa da, tarihsel kayıtlar, bu ayinlerin yoğun şarap tüketimi ve afyon gibi bilinç değiştirici maddelerin kullanımını içerdiğini öne sürüyor. Bu maddeler, kült üyelerinin trans benzeri hâllere girmesine yardımcı oluyordu.

Dionysos, yeniden doğan bir tanrı olarak da biliniyordu ve ölümden sonra diriliş kavramıyla ilişkilendirilmişti. Bu da, bu külte kabul edilenlere ölümsüzlük vaat edilmiş olabileceği ihtimalini doğuruyor.

Dionysos gizemlerini betimleyen tek diğer büyük fresk, 1909 yılında Pompeii’nin banliyölerinde bulunan “Gizemler Villası”nda keşfedilmişti. Bu fresklerde de satyrler, maenadlar ve tarikatına kabul edilen bir kadın tasvir ediliyor, ancak av sahneleri içermiyor.

Her iki fresk de Dionysos kültünün kadınları özgürleştiren, vahşi ve dizginlenemeyen yönünü gözler önüne seriyor. Pompeii Arkeoloji Parkı Direktörü Gabriel Zuchtriegel, “Bu, erkek düzeninden kurtulup özgürce dans eden, avlanan ve dağlarda, ormanlarda çiğ et yiyen bir kadın tipini temsil ediyor” diyor.

Gizli Ritüeller

Gizemler Villası’ndaki freskler ile yeni keşfedilen Thiasus Evi’ndeki freskler MÖ 1. yüzyılın ortalarına tarihleniyor. Bu da, Vezüv Yanardağı’nın MS 79’daki patlaması sırasında bu fresklerin zaten bir asırdan fazla süredir duvarlarda olduğunu gösteriyor.

Bu resimler, aynı zamanda büyüyen bir dinsel kriz ihtimaline işaret ediyor. Dionysos’un onuruna düzenlenen festivallerin, MÖ 186’da İtalya’da gizli ritüelleri yasaklayan bir kararnameyle bastırıldığı biliniyor. Ancak bu iki fresk, bu yasağın en azından Pompeii’de büyük ölçüde göz ardı edildiğini gösteriyor.

İtalya Kültür Bakanı Alessandro Giuli, “Bugün açıkladığımız keşif tarihi bir an. Bu fresk, olağanüstü bir tarihi belge ve Gizemler Villası’ndaki freskle birlikte türünün tek örneği. Pompeii, klasik Akdeniz dünyasının büyük ölçüde bilinmeyen bir yönüne ışık tutan benzersiz bir tanıklık sunuyor” diyor.

Dionysos takipçilerinin oluşturduğu grupları tanımlayan “Thiasus” teriminden adını alan Thiasus Evi, şu anda Pompeii’de devam eden kazılar kapsamında ziyaretçilere açık olarak sergileniyor.

Live Science. 26 Şubat 2025.