Plesiosaur’lar Sadece Tuzlu Suda Yaşamıyordu

Sahra Çölü’nde bulunan Plesiosaur fosilleri, bu yaratıkların sadece deniz hayvanları olmadıklarını gösteriyor.

Dinozorlar çağından kalma uzun boyunlu deniz sürüngenleri olan küçük plesiosaurların fosilleri, şimdi Fas’ın Sahra Çölü’nde, 100 milyon yıllık bir nehir sisteminde bulundu. Bu keşif, geleneksel olarak deniz canlıları olduğu düşünülen bazı plesiosaur türlerinin tatlı suda yaşamış olabileceğini düşündürüyor.

İlk olarak 1823’te fosil avcısı Mary Anning tarafından bulunan Plesiosaurlar, küçük başlı, uzun boyunlu ve dört uzun yüzgeçli tarih öncesi sürüngenlerdi. Bu hayvanlar, Loch Ness Canavarı’nın rekonstrüksiyonlarına ilham verdiler, ancak Loch Ness Gölü’ndeki canavarın aksine, plesiosaurlar deniz hayvanlarıydı – ya da öyle olduğu düşünülüyordu.

(İlgili: Fas’ta 66 Milyon Yıllık Dev Deniz Sürüngeni Bulundu)

Şimdi ise bilim insanları, Afrika’daki bir Kretase dönemi nehrinde küçük plesiosaurlar tanımladılar.

Fosiller arasında üç metre uzunluğundaki yetişkinlere ait kemikler ve dişler ile 1,5 metre uzunluğundaki bir yavruya ait kol kemiği bulunuyor. Fosiller, bu canlıların, kurbağalar, timsahlar, kaplumbağalar, balıklar ve suda yaşayan devasa dinozor Spinosaurus ile birlikte rutin olarak tatlı suda yaşayıp beslendiklerini ima ediyor.

Bu fosiller, plesiosaurların tatlı suya tahammül edecek, hatta günümüz nehir yunusları gibi hayatlarını muhtemelen orada geçirecek şekilde uyarlandığını gösteriyor.

Araştırmanın yazarı Dr. Nick Longrich, “Oldukça parça parça bulgular, ama izole kalmış kemikler aslında bize eski ekosistemler ve içlerindeki hayvanlar hakkında çok şey anlatıyor. İskeletlerden çok daha yaygınlar, size çalışmanız için daha fazla bilgi veriyorlar.” diyor.

“Kemikler ve dişler, iskelet olarak değil, dağınık ve farklı yerlerde bulundu. Yani her kemik ve her diş farklı bir hayvan. Bu koleksiyonda bir düzineden fazla hayvanımız var.”

Kemikler, hayvanların nerede öldüğü hakkında bilgi verirken, dişler hayvan hayattayken düştüğü için hayvanların nerede yaşadığını gösteriyorlar. Dahası, dişler, aynı yataklarda bulunan balık yiyen dinozor Spinosaurus gibi ağır aşınma izleri taşıyor.

Bilim insanları bunun, plesiosaurların aynı yemeği yediklerini ima ettiğini söylüyorlar – muhtemelen nehirde yaşayan zırhlı balıklar yüzünden dişleri kırılıyordu. Bu durum, ara sıra ziyaret etmek yerine nehirde çok zaman geçirdiklerini ima ediyor.

Balinalar ve yunuslar gibi deniz hayvanları beslenmek için ya da kayboldukları için nehirlerde dolaşırken, nehirdeki plesiosaur fosillerinin sayısı bunun pek olası olmadığını gösteriyor. Daha muhtemel bir olasılık, plesiosaurların, beyaz balina gibi bazı balinalar gibi tatlı ve tuzlu suya tahammül edebilmeleri.

Plesiosaurların modern nehir yunusları gibi nehrin daimi sakinleri olmaları bile mümkün. Plesiosaurların küçük boyutları, sığ nehirlerde avlanmalarına izin veriyordu ve fosiller inanılmaz derecede zengin bir balık faunası gösteriyor.

Dr. Longrich, “Plesiosaurların neden tatlı suda olduğunu gerçekten bilmiyoruz. Biraz tartışmalı ama biz paleontologlar onlara her zaman ‘deniz sürüngenleri’ dediğimiz için denizde yaşamak zorunda olduklarını kim söyleyebilir? Birçok deniz soyları tatlı suları istila etti.” diyor.

Tatlı su yunusları Ganj Nehri’nde, Yangtze Nehri’nde ve Amazon’da iki kez olmak üzere en az dört kez evrimleşti. Sibirya’daki Baykal Gölü’nde bir tür tatlı su foku yaşıyor, bu nedenle tatlı suya adapte olmuş plesiosaurlar da olabilir.

Plesiosaurlar, İngiltere, Afrika ve Avustralya’nın başka yerlerinde genellikle tuzlu veya tatlı suda bulunan küçük bir plesiosaur ailesi olan Leptocleididae ailesine aittir. Uzun boyunlu elasmosaurlar da dahil olmak üzere diğer plesiosaurlar, Kuzey Amerika ve Çin’de tuzlu veya tatlı sularda ortaya çıkar.

Plesiosaurlar, çeşitli ve uyarlanabilir bir gruptu ve 100 milyon yıldan fazla bir süredir varlardı. Araştırmacılar, Afrika’da bulduklarına ve diğer bilim insanlarının başka yerlerde bulduklarına dayanarak, tatlı suları defalarca farklı derecelerde istila etmiş olabileceklerini öne sürüyorlar.

“Gerçekten açıkçası bilmiyoruz. Paleontoloji böyle çalışır. İnsanlar soruyor, paleontologlar milyonlarca yıl önce soyu tükenmiş hayvanların yaşamları hakkında kesin bir şey nasıl bilebilirler? Gerçek şu ki, her zaman bilemeyiz. Yapabileceğimiz tek şey, sahip olduğumuz bilgilere dayanarak eğitimli tahminler yapmak. Daha fazla fosil bulacağız. Belki bu tahminleri doğrularlar. Belki de doğrulamazlar.”

Araştırmanın baş yazarı Georgina Bunker, “Bu projenin gittiği yönü görmek gerçekten ilginçti.” diyor. Çalışma başlangıçta tek bir kemiği içeren bir lisans projesi olarak başladı, ancak zamanla daha fazla plesiosaur fosili ortaya çıkmaya başladı ve yavaş yavaş hayvanın daha net bir resmini ortaya çıkardı.

Yeni keşif, Fas’ın Kretase çeşitliliğini de genişletiyor. Dr. Samir Zouhri, “Bu, Fas’ın bu bölgesinde son on beş yıllık çalışma boyunca Kem Kem’de yaptığımız birçok keşfe katkıda bulunan bir başka sansasyonel keşif. Kem Kem, Kretase’de gerçekten inanılmaz bir biyolojik çeşitlilik etkin noktasıydı.” diyor.

Araştırmanın yazarlarından Dave Martill, “Beni şaşırtan şey, antik Fas nehrinin yan yana yaşayan çok sayıda etobur içermesi. Burası yüzmek için gidilecek bir yer değildi.” diyor.

Ama tüm bunlar Loch Ness Canavarı için ne anlama geliyor? Bir düzeyde, makul. Plesiosaurlar denizlerle sınırlı değildi, tatlı suda da yaşadılar. Ancak fosil kayıtları, neredeyse yüz elli milyon yıl sonra, son plesiosaurların nihayet 66 milyon yıl önce dinozorlarla aynı zamanda öldüğünü de gösteriyor.

University of Bath. 26 Temmuz 2022.

Makale: Bunker, G., Martill, D. M., Smith, R., Zourhi, S., & Longrich, N. (2022). Plesiosaurs from the fluvial Kem Kem Group (mid-Cretaceous) of eastern Morocco and a review of non-marine plesiosaurs. Cretaceous Research, 105310.