Parthenon Mermerleri İadesi için Görüşmeler Yapılıyor

Yetkililer, British Museum başkanı ile görüştüklerini ve şaheserleri Atina’da tekrar görmek istediklerini söylüyorlar.

Kıdemli Yunan yetkililer, dünyanın en uzun süredir devam eden kültürel anlaşmazlığını çözmede önemli bir değişime varabilecek bir şey için British Museum ile “ön” görüşmelerde bulunuyorlar: MÖ 5. yüzyıldan kalma Parthenon mermerlerinin Atina’ya geri gönderilmesi.

Müzakerelerle ilgili ifşalar ilk olarak Cumartesi günü Ta Nea tarafından bildirildi. Kendisi, Yunanistan başbakanı Kyriakos Mitsotakis de dahil olmak üzere yetkililerin British Museum başkanı George Osborne ile geçtiğimiz Pazartesi günü beş yıldızlı bir otelde görüştüğünü söyledi.

Atina’daki kaynaklar, müzakerelerin nerede yürütüldüğünü ayrıntılı olarak anlatan raporu “sadece güvenilir değil, aynı zamanda çok heyecan verici” olarak nitelendiriyor.

(İlgili: Lord Elgin, Parthenon Mermerleri İçin Vergi Ödememiş)

Ülkenin devlet bakanı Giorgos Gerapetritis yaptığı açıklamada, “Yunan hükümeti ile British Museum arasında bir diyalog olduğu doğru. Şu anda bunlar ön görüşmeler ve evet, British Museum’un başkanı George Osborne ile görüştüm.” diyor.

Haber, Mitsotakis’in London School of Economics’teki bir dinleyici kitlesine bu konuda ilerleme kaydedildiğini “hissettiğini” ve “kazan-kazan çözümünün” mümkün olduğunu söylemesinden beş gün sonra geldi.

Klasik eserleri Atina’da kalan oymalarla yeniden birleştirmeyi kültürel bir öncelik haline getiren Yunan lider, “İlerleme gördük. Bir ivme seziyorum.” diyor.

O zamanlar bugünkü Yunanistan’ın da bir parçası olduğu Osmanlı İmparatorluğu’nun büyükelçisi olan Lord Elgin tarafından tartışmalı koşullarda götürülen mermerler üzerindeki tartışma 200 yılı aşkın bir süredir devam ediyor.

British Museum, Parthenon’un orijinal 160 metre uzunluğundaki frizinin 75 metresini içeren eski eserleri, 1816’da iflas etmiş, ümitsiz ve frengiden kıvranan diplomat onlardan ayrılmak zorunda kaldığında satın aldı.

Başlangıçta İskoçya’daki malikanesini eserlerle süslemeyi umut eden Elgin, kendisine Osmanlı yetkilileri tarafından Atina’daki ajanlarının parçaları sökmesine izin veren bir ferman verildiğini ileri sürdü. O zamandan beri, frizlerin büyük bir kısmının şiddetli bir şekilde koparıldığı ve şu anda British Museum’un mülkiyetinde olan levhaların testereler kullanılarak anıttan kesildiği ortaya çıktı.

Ta Nea, birkaç perde arkası görüşmenin ilkinin, 2021’de Yunanistan başbakanı, mermerleri o zamanki mevkidaşı Boris Johnson ile Downing Caddesi görüşmelerinin en önemli parçası haline getirdiğinde, Londra’da Osborne ve Mitsotakis arasında gerçekleştiğini bildirdi. Eski başbakan daha sonra Londra’da Gerapetritis ve Yunanistan dışişleri bakanı Nikos Dendias ile daha fazla görüşme yaptı.

Gazetenin Londra muhabiri Yannis Andritsopoulos, “Bu toplantılardan en az ikisi Mayfair’deki Yunan büyükelçisinin konutunda yapıldı. Bir diğeri daha bu hafta Knightsbridge’deki bir otelde düzenlendi.” diyor.

“Tartışmalar kamuoyundan gizlendi. Londra’nın en büyük müzesinin başkanı, Mitsotakis ile 2.500 yıllık mermerlerin kaderi hakkında “keşif görüşmeleri” yapmak için ilk olarak Kasım 2021’in ortalarında 51 Upper Brook Street’teki Yunan büyükelçisinin konutunu ziyaret etti.”

Müzakereler, bu hafta Osborne’un ilk gizli görüşmelerinden bir yıl sonra Yunanistan başbakanıyla görüşmek üzere Knightsbridge’deki Berkeley otelini ziyaret etmesiyle daha da gelişti.

Eserlerin mülkiyeti konusundaki anlaşmazlık, Yunan kültür bakanının Elgin’i “bariz bir seri hırsızlık eylemi” işlemekle suçlamasıyla sert bir hal aldı.

Tartışmalar yoğunlaştıkça, eserlerin ülkesine dönüşü için Britanyalılar arasında artan desteği arkasına alan kampanyacılar, Londra’nın önde gelen kültür kurumuna duruşunu değiştirmesi için baskı yaptı.

Akropolis Müzesi’nin başındaki Yunan akademisyen Nikos Stampolidis, “Akıllı politikacılar halkını dinler. Bir çözüm olsaydı, İngiltere etik bir imparatorluğun öncüsü olabilirdi çünkü bu bizim ülkelerimizi aşar. Demokrasinin en büyük simgesi olan Atina’da mermerler yeniden birleşse insanlık adına büyük bir hareket olur.” diyor.

Gerapetrit, görüşmelerin tartışma ilkeleri oluşturmanın yanı sıra, konuyla ilgili giderek artan zehirli atmosferi iyileştirmeyi amaçladığını kabul ediyor. Her iki tarafın da “kırmızı çizgilerinin” farkında olduğunu ve bir anlaşmaya varmaktan henüz çok uzakta olduklarını söylüyor.

Miçotakis’in kendisine müzakereleri sürdürme yetkisi verdiğini söyleyen bakan, “Ortak bir anlayış olsa da henüz üzerinde çalışılması gereken birçok detay var.” diyor.

Osborne ile yüz yüze görüşmeleri sorulduğunda ise “Tartışmalar çok spesifik değil. Bunun yerine iyi bir diyalog kanalı oluşturmaya çalışıyoruz.” diyor.

Ağustos ayında, British Museum’un müdür yardımcısı Jonathan Williams, Unesco’nun konunun hükümetler arası düzeyde tartışılmasının zorunlu olduğuna karar vermesinin ardından kurumun “tartışmanın sıcaklığını değiştirmeye” istekli olduğunu duyurdu. Williams, “Birlikte çalışmanın yeni yollarının bulunabileceği gerçekten dinamik ve olumlu bir sohbet için alan var.” diyor.

British Museum tarafından yapılan açıklamada, görüşmelerin “Yunanistan ile yeni bir Parthenon ortaklığı” oluşturma çabalarının bir parçası olduğu belirtildi.

“Bunu nasıl ileriye taşıyacağımız konusunda Yunan hükümeti dahil herkesle konuşacağız. Yasalar dahilinde faaliyet gösteriyoruz ve ortak insanlığımızın benzersiz bir hikayesini anlattığı için büyük koleksiyonumuzu ortadan kaldırmayacağız. Ancak dünyanın her yerindeki ülkeler ve topluluklarla yeni pozitif, uzun vadeli ortaklıklar arıyoruz ve buna elbette Yunanistan da dahil.”

The Guardian. 3 Aralık 2022.