Palmira’da IŞİD’ten Kurtulan Kemerin Kopyası Londra ve New York’ta Yapılacak

Palmira’da IŞİD’in tapınağı havaya uçurmasına rağmen hala ayakta olan Bel Tapınağı’nın kemerinin kopyaları, bir “karşı koyma eylemi” olarak Londra’daki Trafalgar Meydanı’nda ve New York’taki Times Meydanı’nda dikilecek. 15 metre yüksekliğindeki yapı, 2000 yıllık Bel Tapınağı’ndan geriye kalan tek kısım.

IŞİD tapınağı patlayıcılarla dolduruo yok ettikten sonra geriye tek bir kemerli giriş kaldı.

Replikaların inşaası, Nisan ayında gerçekleşecek “Replika ve Rekonstrüksiyon” temalı Dünya Kültürel Mirası Haftası’nın en önemli etkinliği olacak. Replikalar ayrıca, aşırı dinci teröristlerin Orta Doğu’nun İslam öncesi tarihinin kanıtlarını silme çabalarına karşı bir meydan okuma olarak tanımlanıyor.

MS 32’de kurulan Bel Tapınağı, Mezopotamya tanrısı Bel’e adanmıştı ve Palmira’daki dini hayatın merkezini oluşturuyodu. Birçok antik tapınak ibi Bizans döneminde bir Hristiyan kilisesine, İslam geldiğinde de bir camiye çevrildi.

“Palmiyeler Şehri” anlamına gelen Palmyra, 2011’de başlayan çatışmalardan önce yılda 150,000 kişi tarafında ziyaret ediliyordu. Bel Tapınağı da, Ağustos’ta havaya uçurulduğu doğrulanana kadar, Palmyra’nın en iyi korunmuş kalıntılarından sayılıyordu.

Tapınağının girişinin bir kopyasının yapılmasını Dijital Arkeolojisi Enstitüsü (Institute for Digital Archaeology) önerdi. Enstitü Harvard Üniversitesi, Oxford Üniversitesi ve Dubai’nin Gelecek Müzesinin ortak bir girşiminden oluşuyor. Enstitü, arkeoloji ve konservasyon çalışmalarında dijital görüntüleme ve 3 boyutlu baskı teknolojisini teşvik ediyor.

Trafalgar Meydanı’nda kemerin nasıl görüneceğinin bir modeli. Görsel: Institute for Digital Archaeology

Bu senenin başında Enstitü UNESCO’yla birlikte, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki tehdit altındaki eserlerin fotoğraflanabilmesi için gönüllü fotoğrafçılara 3 boyutlu kameralar dağıtmıştı.

Bu görüntüler bir “milyonlarca görsel veritabanı”na yüklenerek araştırma, eğitim programları ve nihayetinde 3 boyutlu kopyalama projelerinde kullanılması umuluyor.

Bel Tapınağı, Palmyra Enstitü’nün veritabanına eklenemeden yok edildi. Fakat araştırmacılar binlerce 2 boyutlu fotoğrafı kullanarak 3 boyutlu haliyle ilgili tahminler yapabildi.

Enstitünün teknoloji direktörü Alexy Karenowska, bilgisayarla kontrol edilen 3 boyutlu baskı makine tekniklerinin bir kombinasyonuyla kemerin parçalarının yeniden yapılacağını söyledi. Parçalar başka bir yerde yapıldıktan sonra Londra’daki Trafalgar Meydanı’nda ve New York’taki Times Meydanı’nda birleştirilecek.

Yok edilmeden önce Bel Tapınağı.

Karenowska, bu eylemin, kültürel mirasın uluslarası önemini vurgulayacağını umuyor. Bel tapınağı, bir zamanlar Fırat nehri kıyılarına kadar uzanan Roma İmparatorluğu döneminde, Avrupa’da yayılan klasik mimari tarzlarını etkiledi, diyor Karenowska. “Buradaki fikir, kültürel mirasın insanlar arasında paylaşılan birşey olduğunun altını çizmek.”

Enstitü Direktörü Roger Michel, Times’a yaptığı açıklamada “Bu gerçekten Suriye, Irak ve şimdi de Libya’da olanlara dikkat çekmek için yapılmış politik bir ifade, bir eylem çağrısı. Onlara ‘Bir şeyi yok ederseniz, onu tekrar inşa edebiliriz’ diyoruz. Bu alanların sembolik değeri çok büyük. Bu insanların itibarını onarıyoruz” dedi.

Michel, terör tarafından yok edilen bu eserleri başka yerlerde inşa etmenin bir riski olduğunu kabul etse de, Trafalgar Meydanı gibi yerlerin kendi doğası nedeniyle hedef seçilme riskinin bulunduğunu, ve replika kemerlerin durumu daha riskli hale getirmediğini söyledi.

“Palmyra arch that survived Isis to be replicated in London and New York”, Damien Gayle, The Guardian. 28 Aralık 2015