Paleolitik Avcılar 54.000 Yıl Önce Zehirli Oklar Kullanmış Olabilir

Yeni bir çalışmaya göre, zehirle kaplanmış oklar, Avrupa’daki avcı-toplayıcıların cephaneliğine çok uzun zaman önce girmiş olabilir.

Bu bulgu doğrulanırsa, Taş Devri avcılığını anlama şeklimizi kökten değiştirebilir ve karmaşık silahların düşündüğümüzden çok daha erken bir dönemde kullanıldığını gösterebilir.

Şu anda, Avrupa’da yay ve ok kullanımına dair en eski kesin kanıt, Almanya’nın kuzeyindeki Hamburg yakınlarında bulunan Stellmoor adlı bir bölgeden geliyor. 11.000 ile 12.000 yıl öncesine tarihlenen bu silahların, eski avcıların mızrak atmaktan okçuluğa geçişini işaret ettiği ve bu geçişin avcılık gücünü artırdığı düşünülüyor.

Ancak yeni çalışmanın yazarlarının belirttiği gibi, eski dönemlerde kullanılan silahlar hakkında kesin sonuçlara varmak zor, çünkü yay ve sap gibi ahşap parçalar uzun zaman önce çürümüş durumda ve geriye sadece taş uçlar kaldı. Bu fırlatma silahlarının nasıl kullanılmış olabileceğini anlamak için araştırmacılar, kuzey Avrupa’daki 25 farklı bölgeden, 14.700 ile 11.700 yıl öncesine tarihlenen 500’den fazla Paleolitik ok ucunun balistik özelliklerini incelediler.

(İlgili: İnsanlar En Az 70.000 Yıldır Zehirli Oklar Kullanıyor)

Araştırmacılar, her bir silahın uç kısmının kesitsel alanını (TCSA) hesaplayarak, av hayvanının derisinde yapması amaçlanan kesinin boyutunu belirleyebildiler. TCSA, taş uçların mızraklar, ciritler, normal oklar veya zehirli oklar için en uygun olup olmadığını gösteriyor.

Örneğin, araştırmacılar, “zehir kullanıldığında, ok uçları genellikle küçüktür ve derin bir delik açmaları gerekmez – tek ihtiyaç, av hayvanının derisinin kesilip zehrin kan dolaşımına girmesi” diye açıklıyor.

İlk bulgular, en eski ok uçlarının TCSA değerlerinin Stellmoor’dakilere (Almanya) benzer olduğunu ve bunun, Avrupa’daki avcıların en az 14.700 yıl önce okçuluğu benimsediğini gösterdiğini ortaya koydu. Bu da Avrupa’daki yay ve ok kullanımının en erken dönemini yaklaşık üç bin yıl geriye itiyor.

Diğer taş uçlar ise, Afrika’nın bazı bölgelerinde zehirli ok kullanımının yaygın olduğu yerlerde bulunan fırlatma silahlarıyla benzer TCSA değerlerine sahipti. Başka bir deyişle, Avrupa’daki avcılar Paleolitik dönemde farmakolojik olarak güçlendirilmiş silahlar kullanıyor olabilirler.

Zehirli okların kullanımının ne kadar eskiye dayandığını belirlemek için araştırmacılar, Fransa’daki ünlü Mandrin Mağarası’ndan alınan 54.000 yıllık bir dizi taş ucunun TCSA değerlerini de hesapladılar. Sonuçlar, bu taş uçların yaklaşık dörtte birinin “zehirli ok ucu olarak kullanıma en uygun” olduğunu, diğer yüzde 45’inin ise zehirsiz oklar için ideal olduğunu gösterdi.

Bu bulgulara göre, Avrupa’daki Paleolitik avcılar hem okçuluk hem de zehirli silahlar geliştirmiş olabilirler ve bu gelişme, daha önce düşünülenden on binlerce yıl önce gerçekleşmiş olabilir.

Çalışmanın bu aşamasında, yazarlar bu eski avlarda hangi toksinlerin kullanıldığını belirleyemediler, ancak Taş Devri boyunca zehir elde etmek için uygun olabilecek 58 kuzey Avrupa bitkisinin bir listesini sundular.

IFL Science. 16 Eylül 2024.

Makale: Riede, F., & Lombard, M. (2024). Hunting with poisoned arrows during the Terminal Pleistocene in Northern Europe? A tip cross-sectional area assessment and list of potential arrow poison ingredients. Journal of Archaeological Science: Reports, 59, 104757.