Ortaçağ İngiltere’sinde Huş Ağacı Katranı Kullanılıyordu

Daha önce tarih öncesi ile sınırlı olduğu düşünülen huş ağacı katranı kullanımının, Ortaçağ İngilitere’sinde de kullanıldığı belirlendi.

Huş ağacı katranı üretimi, Paleolitik döneme kadar uzanan kullanım geçmişine sahip imal edilmiş bir üründü. Çok yapışkandı, suya dayanıklıydı ve ayrıca biyosidal özelliklere sahipti. Bu da geniş bir uygulama yelpazesine sahip olduğu anlamına geliyordu. Örneğin; dolgu macunu, çok amaçlı yapıştırıcı ya da tıpta kullanılabilirdi.

Huş ağacı katranı için arkeolojik kanıtlar Akdeniz’den İskandinavya’ya, İngiltere’den Baltık’a kadar geniş bir coğrafi aralığı kapsıyor. 

(6.000 Yıllık Sakızdan İnsan DNA’sı Elde Edildi)

Bu aralığın doğusunda ve kuzeyinde modern zamanlara kadar kullanımın devamlılığı var ancak huş ağacı katranının kullanımı, Avrupa ve İngiltere adalarında genellikle tarih öncesi dönemlerle sınırlı olarak görüldü ve Roma döneminde çam ağacı katranı ile aşamalı olarak yer değiştirdi. 

Yayımlanan yeni araştırmada, huş ağacı katranının kullanımına dair kanıtlar, İngiltere’nin doğusundaki iki erken Ortaçağ şehrinden geldi.

İlki, Cambridge’te Anglosakson dönemindeki bir çocuk mezarında bulunan küçük bir topaktı.

Diğer katran ise Kent’teki Ringlemere’de bulunan 5. ile 6. yüzyıllara ait bir mezar alanı ile ilişkili bir seramik kabın içinde ortaya çıktı.

Anglosakson dönemi mezardaki çocuk, muhtemelen yaşı yedi ile dokuz arasında olan bir kızdı ve mezarında çeşitli eşyalar vardı. Göğsünde broşlar, boncuklar da dahil çeşitli sanat eserleri vardı, bir demir bıçak bir bakır alaşımlı kuşak askısı ve demir yüzük dahil olmak üzere hepsi koyu topak ile birlikte, belindeki bir kemerden sarkan çanta içinde bulunuyordu.

Bulguların farklı bağlamları, materyalin çeşitli uygulamalarını işaret eder. 

Araştırmacılar, çocuk iskeletindeki patolojik göstergeler için, huş ağacı katranının tıbbi amaçlar için kullanılmış olabileceğini kanısına vardı çünkü antiseptik özelliklere sahip olan huş ağacı katranı tıpta uzun bir geçmişe sahip.

Ringlemere’de, seramik kapta bulunan katran, kabı yapıştırmak için ya da katranı işlemek amacıyla kullanılmış olabilir. 

Her iki katranın da muhtemelen katranı yumuşatmak için yağlı malzeme içerdiği bulundu ya da birden fazla kullanım alanı olduğunu gösterebilir. 

British Museum’un Bilimsel Araştırma Bölümü’nden Dr Rebecca Stacey, “Huş ağacı katranının üretimi ve kullanımı, tarih öncesi dönemlerden iyi biliniyor. Ancak bu bulgular, ya bu materyalin daha önce kabul edilenden çok daha uzun bir kullanım sürekliliği olduğunu ya da belki de o dönemde doğu bölgelerinde teknolojinin yeniden kullanıldığını gösteriyor.” diyor. 

Bristol Üniversitesi Kimya Okulu’ndan Dr Julie Dunne ekledi : “Bu sonuçlar, İngiltere’deki erken ortaçağ arkeolojik bağlamlarında huş ağacı katranının ilk kullanım tanımını sunuyor.” diyor.

“İlginç bir şekilde iki örnek de farklı bağlamlarda bulundu. Biri, huş kabuğunun katrana dönüştürülme aşamasını gösteren seramik bir çanak içinde, diğeri Anglosakson dönemindeki bir çocuk mezarındaki bir topak olarak bulundu. Çocuk iskeletindeki patolojik göstergeler, huş ağacı katranının tıbbi amaçlar için kullanılmış olabileceğini ileri sürüyor.”

EurekAlert.  19 Aralık 2019.

Makale: Stacey, R. J., Dunne, J., Brunning, S., Devièse, T., Mortimer, R., Ladd, S., … & Bull, I. (2020). Birch bark tar in early Medieval England–Continuity of tradition or technological revival?. Journal of Archaeological Science: Reports, 29, 102118.