Ortaçağ Avrupası’nda Zengin Olmak Sağlıksız Bir Yaşama Neden Oluyordu

Ortaçağ’da zengin olmak her zaman için iyi değildi; zengin kişiler toksik ağır metal kurşuna yoksul insanlardan daha çok maruz kalıyordu.

Frengi Hastası Genç Bir Kızın Kafatası. F: BIRGITTE SVENNEVIG/SDU

Ortaçağ’da yalnızca varlıklı insanlar renkli, güzel, parlak bardaklardan ve tabaklardan yemek yiyip içebiliyordu. Fakat Danimarka ve Almanya’daki mezarlıklardan alınan iskeletler üzerine yapılan kimyasal analizler, bu parlak sırların kurşundan yapıldığını ve asidik yiyecekler yendiğinde vücuda yerleşebildiğini ortaya koydu.

Güney Danimarka Üniversitesi, Fizik ve Kimya Bölümü’nden Doç. Dr. Kaare Lund Rasmussen “Kurşun zehirlenmesi, ağır metallerden olan kurşunun sindirilmesinden kaynaklanabilir. Ortaçağ’da, eğer zenginseniz veya kentsel bir çevrede yaşıyorsanız, kurşun maddesini sindirmekten kaçamayabilirsiniz. Ama belki de en önemlisi, kurşun maddesine maruz kalmanın, çocuklarda zeka seviyesini düşürmesidir.” diyor.

Rasmussen ve ekibi, Kuzey Almanya ve Danimarka’da bulunan altı mezarlıktan alınan 207 iskeletin kimyasal ve antropolojik analizlerini yayımladı.

Kullanışlı, güzel ve zehirli

Rasmussen “Mezarlıktaki insanların vücutlarında kurşun maddesinin oranlarında büyük farklılıklar var. Bu farklılıklar şehirlerde mi yoksa kırsal kesimde mi yaşadıklarına göre değişiyor. Toksik ağır metal seviyesi kentsel alanlarda yaşayanlarda yüksekken, kırsal kesimlerde yaşamış kişilerin kemiklerinde neredeyse hiç kurşuna rastlamadık.” diyor.

Ortaçağ’da varlıklı Danimarkalılar ve Almanlar genellikle şehirlerde yaşardı ve kırsal nüfus genelde fakir ve daha izoleydi. Zenginlerin sırlı çanak çömleklerden yemek yemeye ve içmeye maddi gücü yetiyordu ve bu da kurşun zehirlenmesine yol açan ana nedendi.

Rasmussen “ O günlerde seramik kapları sırlamak için kurşun monoksit kullanıyordu. Parlatılan tabakların temizliği kolay oluyor ve güzel gözüküyordu. Bu yüzden de anlaşılır biçimde, sırlama fazlaca kullanılıyordu. Sırlı tabaklara asitli ve tuzlu yiyecekler konduğunda, sırın yüzeyi çözülüyor ve yiyeceklere kurşun karışıyordu.” diyor.

Kırsal kesimde ise sırlı kaplar daha nadir olarak kullanılıyordu. Bu insanların paraları olsaydı bile sırlı tabaklardan almaları muhtemelen zordu. Onun yerine, kırsal kesimdekiler sırsız kapları kullanıyordu ve farkında olmadan toksik kurşuna maruz kalmıyorlardı.

Şehirde kurşun zehirlenmesinin nedeni sadece sırlı kaplar da değildi. Kurşun, madeni paralarda, mozaik camlı pencerelerde ve önemli binaların çatılarında ae bulunuyordu. İçme suyu genellikle çatıda birikmiş sudan toplanıyordu. Yani bu da o zamanlarda insan vücudunda toplanan kurşunun önemli bir kaynağı olabilir.

Cıva ilaç olarak veriliyordu

Araştırma ekibi ayrıca iskeletlerdeki cıva miktarlarını da test etti. Cıva, zincifre olarak bilinen bir kırmızı boyayı hazırlamak için ve varaklamak için kullanılıyordu. Cıva ayrıca cüzzam ve frengi hastalıklarının tedavisinde de kullanılıyordu.

Ölçümlerin sonuçları kentsel nüfusun kırsal nüfusa göre daha fazla cıvaya maruz kaldığını gösteriyor. Bunun en büyük nedeni, civanın cüzam hastalığını tedavi etmek için kullanılmış olması olmalı, çünkü araştırmada incelenen iskeletlerin yarısından fazlası cüzam hastalığı muzdaribi çıktı.

Kurşun zehirlenmesi hakkında

Kurşun insan vücudunda biriken ve sinir sistemini etkileyen toksik bir ağır metaldir. Çocukların sinir sistemi hala gelişmekte olduğu için özellikle çocuklar için tehlikelidir ve öğrenme yetenekleri ile zekalarını etkileyebilir. Kurşun ayrıca Roma İmparatorluğunda yaygın olarak kullanılmış bir maddedir ve birkaç tarihçi Roma İmparatorluğunun yıkılışında imparatorlar arasındaki geniş çapta kurşun zehirlenmesinin rol oynamış olabileceğine inanır.

Journal of Archaeological Science dergisi Raporlar, Vol 2, Eylül 2015, Sf. 358-370: Ortaçağda güney Danimarka ve kuzey Almanyadaki kırsal ve kentsel nüfusun kemiklerindeki cıva ve kurşun seviyelerinin kıyaslanması. Kaare Lund Rasmussena,Lilian Skyttea, Anne Juul Jensena,Jesper Lier Boldsenb Fizik, Kimya ve Eczacılık Bölümü, Güney Danimarka Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Güney Danimarka Üniversitesi.

Eurakalert, 20 Ekim 2015