Ölüm Kültürü, Neandertal ve Bizden Önce Var Mıydı?

Bugün var olan tüm toplumlar, bir tür cenaze kültürüne sahip ve bu durum bize, insan zihninin ne kadar karmaşık olduğunu açıkça gösteriyor.

CENIEH [İspanya Ulusal İnsan Evrimi Araştırma Merkezi] araştırmacısı Nohemi Sala, atalarımızın cenaze faaliyetlerinin köklerini ve evrimini fosilleşmiş kalıntılar üzerinden araştırması için, Avrupa Araştırma Konseyi tarafından 1,5 milyon euro fon aldı.

Bugün var olan tüm toplumlar, bir tür cenaze kültürüne sahip ve bu durum bize, insan zihninin ne kadar karmaşık bir yapısının olduğunu açıkça gösteriyor. Bu davranışın ortaya çıkışı, insan evrimi alanındaki en tartışmalı konulardan biridir.

Atalarımız ne zaman bir ölüm kültürü edinmeye başladı? Bu davranış zamanda ve mekânda nasıl ortaya çıktı? Bu uygulama farklı türlerdeki bireylerde, birbirinden bağımsız olarak mı ortaya çıktı?

(Neandertallerin Ölülerini Gömdükleri Kesinleşti)

Bu soruların üstesinden farklı şekillerde gelebiliriz. Daha de önemli olan konu şu: Ölüm kültürünün Neandertallerden ve modern insanlardan önce ortaya çıkıp çıkmadığı…

Bugüne kadar, Paleolitik arkeolojideki analizler, iskeletlerin tamamen korunup korunmadığı, bir mezar çukurunun varlığı, sembolik unsurlar veya mezar armağanları olarak yorumlanabilecek nesnelerin mevcut olup olmadığı gibi arkeolojik bağlamlar üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu da cenaze davranışlarını, 127,000 yıl önce başlayan Geç Pleistosen zamanından önce çok nadir görülen gömülerle sınırlayarak cenaze davranışları hakkındaki bakış açımızı daraltıyor.

Bu nedenle, bu zamana kadar korunmuş olan insan kemiklerinin daha iyi analiz edebilmesi için yeni metodolojik yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Avrupa fosil kayıtları, fosil iskeletlerinin bolluğu nedeniyle bu konuda temel bir bilgi kaynağıdır. İşte tam da burada, bu alandaki temel konuları aydınlatabilecek bir disiplin olan adli tafonomi devreye giriyor. Bunu uygulayarak, insan fosillerinden yola çıkıp, nasıl öldüklerini ve modern kazılarla keşfedilmeden önce bireyin kalıntılarına ne olduğunu anlamak için “otopsi” yapmış oluruz.

Bu yönde bir araştırma biçimi ‘DEATHREVOL’ adlı proje için benimsendi. Projede ölüm kültürünün köklerine ve evrimine odaklanıldı.

Araştırmacı Nohemi Sala, “Bu, Avrupa fosil kayıtlarının kapsamlı bir tafonomik çalışmasının yapıldığı ilk büyük ölçekli projedir.” diye açıklıyor.

Bunun gerçekleştirilmesi için, geniş bir akademisyen ekibin katılımına, tafonomik analizlere, adli analiz için sanal rekonstrüksiyonlara, mekansal dağılım modellerine, farklı yerleşimler arasındaki genel ilişkiler hakkında incelemelere ve derlenen geniş veri yelpazesini birbirine bağlamak için matematiksel modellere ihtiyaç var.

CENIEH. 7 Eylül 2020.