Norveç’teki Vikingler, Danimarka’dakilerden Çok Daha Şiddetliydi

Uzun süredir Viking Çağı’ndaki Norveç ve Danimarka’daki şiddet oranlarının birbirine benzer olduğu düşünülüyordu.

Ancak Güney Florida Üniversitesi’nden sosyolog David Jacobson’ın da içinde bulunduğu bir araştırma ekibi, bu varsayımı sorguluyor.

Bulgular, yetkililer tarafından uygulanan cezalar dışındaki bireyler arası şiddetin Norveç’te çok daha yaygın olduğunu gösteriyor. Bu durum, Norveç’teki iskeletlerde çok daha yüksek travma oranları ve silahların yaygınlığı ile belirginleşiyor. Journal of Anthropological Archaeology dergisinde yayımlanan bu çalışma, Viking Çağı’ndaki Norveç ve Danimarka toplumlarının şiddet deneyimlerinin ve bu toplumları şekillendiren sosyal yapıların nasıl farklılık gösterdiğine dair yeni bilgiler sunuyor.

Jacobson, arkeoloji ve sosyolojiyi iskeletlerin ve yazılı taşların (üzerinde yazıtlar bulunan dikili taşlar) incelenmesiyle birleştiren disiplinler arası bir ekibin parçası. Ekipteki diğer araştırmacılar Norveç ve Almanya’dan geliyor.

(İlgili: Demir Halka Üzerine Runik Yazıyla Viking Hukuk Metni Yazılmış)

Jacobson, “Bu çalışmada uygulanan disiplinler arası yaklaşım, yazılı kaynakların yetersiz olduğu durumlarda bile sosyal ve siyasi örüntülerin nasıl ortaya çıkarılabileceğini gösteriyor” diyor.

Norveç: Daha Şiddetli Bir Toplum mu?

Araştırmacılar, Viking Çağı Norveç ve Danimarka’dan gelen iskelet kalıntılarını inceledi ve Norveç iskeletlerinin yüzde 33’ünde iyileşmiş yaralanmalar olduğunu buldular. Bu durum, şiddetli karşılaşmaların nadir olmadığını gösteriyor. Buna karşılık, iskeletlerin yüzde 37’sinde ölümcül travma izleri bulunuyor, bu da Norveç’te silahların sık ve genellikle ölümcül bir şekilde kullanıldığını ortaya koyuyor.

Norveç’te dikkat çeken bir diğer özellik, mezarlarda iskeletlerin yanında silahların, özellikle kılıçların bulunmasıydı. Çalışma, Norveç’te Geç Demir Çağı ve Viking dönemlerine ait 3.000’den fazla kılıç tespit etti, oysa Danimarka’da bu sayı sadece birkaç düzineydi. Bu bulgular, silahların Norveç Viking kimliği ve sosyal statüsünde önemli bir rol oynadığını ve kültürün şiddetle olan bağlantısını daha da vurguladığını gösteriyor.

Danimarka: Daha Keskin Sosyal Hiyerarşiler ve Kontrol Altında Tutulan Şiddet

Danimarka’da ise bulgular farklı bir örüntü gösteriyor. Danimarka toplumu daha merkeziydi, daha net sosyal hiyerarşilere ve güçlü bir merkezi otoriteye sahipti. Şiddet daha organize ve kontrol altındaydı, genellikle kişisel şiddet eylemlerinden ziyade resmi infazlarla bağlantılıydı.

Örneğin, Danimarka’daki iskelet kalıntıları, silahlarla ilgili yaralanma izlerinin daha az olduğunu, ancak kafaların kesilmesi gibi idam izlerinin bulunduğunu gösteriyor. İskelet kanıtları, Viking Danimarkalılarının yaklaşık yüzde 6’sının şiddet sonucu öldüğünü ve bunların neredeyse tamamının idamlar sonucu olduğunu ortaya koyuyor.

Danimarka’nın daha yapılandırılmış toplumu, Norveç’e göre daha az mezarda silah içeriyordu. Bunun yerine, siyasi kontrolle sürdürülen sosyal düzen, büyük toprak yapıları ve tahkimatların inşasında kendini gösteriyordu. Bu anıtsal yapılar, özellikle 10. yüzyılda Kral Harald Bluetooth’un hükümdarlığı sırasında, Danimarka’nın daha koordineli iş gücü kapasitesini ve daha organize sosyal hiyerarşilerini ortaya koyuyor.

Farklılıkların Sebebi Ne?

Çalışma, Danimarka’nın daha katı sosyal yapısının, şiddetin daha az sık ama daha sistematik olarak resmi kanallarla uygulanmasını sağladığını öne sürüyor. Öte yandan, Norveç’in daha merkezi olmayan toplumu, iskeletlerdeki daha yüksek travma seviyeleriyle gösterildiği gibi, bireyler arası şiddeti daha fazla yaşamış.

Bulgular, aynı zamanda, daha güçlü otorite ve daha keskin sosyal hiyerarşilerin, şiddet kullanımını resmi kontrol altına alarak bir toplumdaki genel şiddet seviyelerini azaltabileceği teorisini de destekliyor.

Jacobson, “Bu örüntülerin bulguları, Norveç ve Danimarka bölgelerinde farklı toplumlar hakkında konuştuğumuzu düşündürüyor. Bu oldukça çarpıcı, çünkü Viking İskandinavya’nın sosyal olarak büyük ölçüde tek bir alan olduğu varsayılıyordu.” diyor.

Araştırma, sosyal yapıların tarihsel toplumlarda şiddeti nasıl etkilediğini inceleyen büyüyen bir çalışmaya katkıda bulunuyor. Benzer örüntüler, Güney Amerika’nın And bölgesi ve Kuzey Amerika’nın bazı bölgelerinde, daha az merkezileşmiş toplumların daha yüksek şiddet seviyeleri yaşadığı yerlerde de gözlemlenmişti.

Jacobson, çalışmanın “özellikle döneme ait yazılı kaynakların eksik veya hatta yok olduğu durumlarda yeni bir açıklayıcı model için bir adım olmasını” umduğunu söylüyor.

University of South Florida. 28 Ağustos 2024.

Makale: Bill, J., Jacobson, D., Nagel, S., & Strand, L. M. (2024). Violence as a lens to Viking societies: A comparison of Norway and Denmark. Journal of Anthropological Archaeology, 75, 101605.