Neolitik Mezarlarda Etleri Kemiklerinden Ayrılmış İskeletler Bulundu

İspanya’daki 6.000 yıllık taş mezarlara gömülü insanların öldükten sonra etleri derilerinden ayrılmış ve kemikleri kırılmış.

İberya’da 6.000 yıl öncesine tarihlenen bir mezarda ölümden sonra kasıtlı olarak kırılmış kemikler bulundu.

İspanya’daki arkeologlar, insanların yaklaşık 6.000 yıl önce cesetlerin etlerinin kemiklerden ayrıldığına ve parçaladıklarına dair kanıtlar keşfetti. Ancak bunlar eski bir cinayetin ipuçları değil: Bunun yerine, kemik yaralanmaları daha çok ölümden hemen sonra meydana gelen cenaze uygulamalarıyla ilgili.

On yıllar önce arkeologlar, kuzey İspanya’da MÖ 4. binyıla tarihlenen ve çakmaktaşı ok uçları, kemik bızlar, taş aletler ve çanak çömlek parçalarının yanı sıra iki düzineden fazla erkek, kadın ve çocuğun kalıntılarını içeren iki büyük Neolitik taş mezarı ortaya çıkardı. Şimdi, insanların kemikleri üzerinde yapılan yeni bir analiz, bunların büyük bir kısmının ölüm anında ya da hemen sonrasında perimortem olarak kırıldığını ve parçalandığını ortaya çıkardı.

(İlgili: İspanya’da Neolitik Dönemde Yamyamlık Vardı)

Araştırmacılar Los Zumacales ve La Cabana’daki mezarlardan elde ettikleri yeni bulguları International Journal of Osteoarchaeology’de yayımlanan bir çalışmada açıkladılar.

Araştırmacılara göre, kemiklerin yüzde 70 ila yüzde 90’ı kırılmıştı ve bunlar arasında taze kemiğe dik olarak uygulanan bir kuvvetten kaynaklanan ‘kelebek şeklinde’ kırıkları olan kol kemikleri de vardı. Bazı kemiklerde de vurma veya çarpma kuvveti uygulandığını gösteren darbe izleri bulundu. V şeklinde kesik izleri de keşfedildi; bu izler muhtemelen ölülerin etlerini temizlemek için taş aletler kullanan insanlar tarafından yapılmış olmalıydı.

Daha önceki çalışmalar iskeletlerin bir süre geçtikten sonra temizlenen ya da bir kenara taşınan kalıntıları temsil ettiğini öne sürerken, yeni çalışmanın araştırmacıları kırık ve kesik izlerinin insanların ölen kişilerle ilgilenmek için ihtiyaç duyduklarında kullandıkları bir “ölüm yönetimi sürecinin” parçası olduğunu öne sürdü.

İspanya’daki Valladolid Üniversitesi’nden arkeolog Angelica Santa Cruz, “Bu uygulamaların motivasyonunu yorumlamak zor” diyor. Santa Cruz, bu uygulamaların “gerektiğinde cesedin çürüme sürecini hızlandırmayı amaçlamış olabileceğini” ve “bu kemiklerden bazılarına mezar nesneleri ya da kutsal emanetler olarak tapınılmış olabileceğini” söylüyor.

Ancak araştırmacılar, insanların cenaze yamyamlığı yaptıkları ihtimalini eleyemedi. Ölü eti tüketmek, özellikle 35.000 ila 10.000 yıl önce yani Üst Paleolitik dönemde kuzeybatı Avrupa’da birçok örneği bulunan eski bir insan davranışı. Çalışmanın yazarları, özellikle Los Zumacales’teki kemiklerdeki kırık desenlerinin, endokanibalizm veya antropofaji olarak da adlandırılan cenaze yamyamlığını yansıtabileceğini, ancak “böyle bir iddianın büyük bir dikkatle yapılması gerektiğini” söylüyor.

Alanlar, gömme uygulamalarını açıklığa kavuşturmaya yardımcı olacak çok az ipucuna sahip. Bu Neolitik insanların yaşamları hakkında çok az şey biliniyor çünkü çok az yerleşim alanı bulundu. Santa Cruz, yerel halkın muhtemelen ekin yetiştirdiğini ve yiyecek aradığını, hayvancılığa odaklanan yarı göçebe bir yaşam tarzı sürdürdüğünü söylüyor.

Çalışmada yer almayan University College Dublin’de arkeolog olan Jess Beck, araştırmacıların çok sayıda kemik parçasını inceledikleri için övgüyü hak ettiklerini söylüyor. Beck, yaptıkları incelemenin tarihöncesi toplulukların çok aşamalı cenaze törenlerinin bir parçası olarak insan kemiklerini nasıl ve belki de neden manipüle ettiklerini ele aldığını belirtiyor.

Santa Cruz ve çalışmanın ortak yazarı Javier Velasco-Vazquez’in kırık kemiklere çok yakından bakarken buldukları yeni bilgiler göz önüne alındığında, bu alanlarda gerçekleşen cenaze uygulamalarının çeşitliliğini daha iyi anlamak için bölgedeki diğer mezarlardan alınan kemikler üzerinde benzer çalışmaların yapılması gerektiğini öne sürüyor.

Live Science. 14 Aralık 2023.

Makale: Santa‐Cruz, A., & Velasco‐Vázquez, J. 2023. Two examples of anthropic manipulation and postmortem processing of human remains at megalithic sites in inland Iberia: La Cabaña and Los Zumacales (Spanish northern sub‐plateau). International Journal of Osteoarchaeology.