Neolitik İrlanda Ensest Tanrı-Krallar Tarafından Yönetilmiyormuş

Neolitik İrlanda’nın muhtemelen kendi kardeşleriyle evlenen yarı-tanrılardan oluşan bir hanedan tarafından yönetilmediği ortaya çıktı.

Bu bulgu, 2020 yılında 5.500 yıllık bir geçit mezarda tespit edilen nadir bir ensest vakasının ardından medyada aceleyle yayılan anlatıyla çelişiyor.

İrlanda’nın Meath Kontluğu’ndaki Boyne Vadisi’nde yer alan Newgrange geçit mezarı, bugüne dek beş kişiye ait kalıntıların bulunduğu büyük bir mezar kompleksi olup, geçmişte çok daha fazla kalıntıya ev sahipliği yapmış olabilir. Alanda bulunan insan kalıntılarından biri, MÖ 3.340 ile 3.020 yılları arasında ölen ve bir kardeş-kardeş ya da ebeveyn-çocuk ilişkisinden doğduğu belirlenen bir erkeğe ait kafatası.

Bu durum, mezara gömülü tüm bireylerin bir dereceye kadar biyolojik olarak akraba olmasıyla birleşince, mezarın ensest uygulayan kalıtsal bir kraliyet hanedanına ait olduğu ileri sürülmüştü. Ancak yeni bir çalışmada verileri yeniden değerlendiren araştırmacılar, bölgedeki ensest uygulamalarının son derece nadir oluşu göz önüne alındığında bu yorumun pek olası olmadığını savunuyor.

(İlgili: İrlanda’daki Neolitik Mezarlar Kraliyet için Yapılmamış)

Araştırmacılar, “Neolitik İrlanda ya da Britanya’da başka hiçbir ensest birlikteliği tespit edilmedi ve her iki adadaki toplumların genel olarak akraba evliliğinden kaçındığı görülüyor” diyor.

Bu nedenle araştırmacılar, “Sadece bir bireye ait kanıt, topluluğun tamamında ya da bir alt grubunda ensestin rutin olarak uygulanıp uygulanmadığını, bunun toplumsal olarak kabul görüp görmediğini veya bu durumun açıkça biliniyor olup olmadığını belirlemek için yetersiz” diyor.

Ayrıca yazarlar, İrlanda’daki Neolitik “tanrı-krallar”ın ensest ilişkilerle hüküm sürdüğü yönündeki popüler anlatının, bu tür hanedanlarla yönetilen diğer eski kültürlerle yapılan temelsiz karşılaştırmalara dayandığını vurguluyor.

“İrlanda’da yüksek statünün göstergesi olarak toplumsal olarak meşru kılınan ensest iddiası; ensestin yalnızca yönetici ailelerle sınırlı olduğu Mısır, Hawai ve diğer ‘karmaşık şeflikler ve erken devletler’ gibi toplumlarla yapılan çok sınırlı ve artık geçerliliği olmayan karşılaştırmalara dayanıyor”.

“Eski toplumların tanrısal yetkiyle inşa ettikleri ev içi üreme sistemlerini benimsemiş olması, aynı durumun İrlanda’da da geçerli olduğunu varsaymamız gerektiği anlamına gelmiyor.” Yazarlar, Newgrange gibi arkeolojik alanları yorumlarken bu tür “kestirme” yaklaşımlardan kaçınılması gerektiği konusunda uyarıyor.

Araştırmacılar mezarın ve içindekilerin doğasını tekrar ele alırken, mezara gömülen bireylerin tamamının beşinci veya altıncı dereceden akraba olduğunu ve dolayısıyla kalıtsal bir kraliyet soyunu temsil etmediklerini belirtiyor.

“Bu desen en iyi şekilde bir hanedan – yani kalıtsal hükümdar soyları – olarak değil, MÖ 3.600 sonrası toplumsal ilişkilerin yeniden yapılandırılması olarak yorumlanabilir”

Başka bir deyişle, bu büyük geçit mezarı ortak gömütler aracılığıyla akrabalık bağlarının kurulduğu bir araç olabilir, ancak yalnızca kraliyet soyundan gelenlerin gömüldüğü seçkin bir mezar alanı değildi.

Tüm bu kanıtları bir araya getiren araştırmacılar şu sonuca varıyor: “Tek bir ensest örneği, elit bir kimlik atfetmek veya belirli bir toplumsal yapılanmayı yeniden inşa etmek için zayıf bir temel”

Bu bulgularla ilgili açıklama yapan çalışmanın yazarlarından Dublin Üniversitesi’nden Neil Carlin, ensest ilişkiyle ilgili bireyin keşfedilmesinden sonra medyada ortaya atılan anlatının bilimsel verilerle hiçbir zaman tam olarak örtüşmediğini belirtiyor:

“Taş Devri İrlanda’sında ensest ilişki içindeki bir yönetici elit sınıfın var olduğu yönündeki medya iddiaları, bu dönemdeki toplum yapısına dair anlayışımızla örtüşmüyordu ve kanıtlarla da çok iyi uyuşmuyordu” diyor Carlin.

IFL Science. 24 Haziran 2025.

Makale: Smyth, J., Carlin, N., Hofmann, D., Frieman, C. J., Bickle, P., Cleary, K., … Pope, R. (2025). The ‘king’ of Newgrange? A critical analysis of a Neolithic petrous fragment from the passage tomb chamber. Antiquity, 99(405), 672–688.