Neandertallerin Yok Oluş Sebebine Dair Bilimsel Bakış Değişti

Neandertallerin yok oluşunu, daha zeki olan Homo sapiensin ortaya çıkışına bağlayan rekabet hipotezi artık bilim insanları arasında eskisi kadar kabul görmüyor.

Neandertallerin yok oluşu hala gizemini koruyor. Ancak, uzun zamandır bilim camiasında varlığını sürdüren bir teori pek çok kişi tarafından en makul açıklama olarak kabul görmekteydi. Rekabet hipotezi olarak bilinen bu teori; Neandertallerin yok oluşunun sebebi olarak Homo sapiensin, yani modern insanın, ortaya çıkışını öne sürmekteydi. Arkeologların ve antropologların katılımıyla yapılan bir araştırma, bilim camiasında önceden baskın görüş olan bu hipotezin, günümüzde eskisi kadar kabul görmediğini ortaya çıkardı.

Neandertal dendiği zaman çoğu insanın aklında, modern insanın gelişmiş zekâsı ve akıl dolu davranışları ile kıyaslandığında sönük kalan bir avuç yarı maymun vahşi insansı imgesi canlanır. Bu imge ile Neandertallerin yok oluşu arasında bağlantı kurulmaya çalışılır; zeki kuzeni Homo sapiens ortaya çıktığında, Neandertal türünün yok olmaktan başka şansı kalmadığına inanılır.

(Altamura Neandertali, Dişlerini Üçüncü Eli Olarak Kullanıyordu)

Ancak, yeni yapılan araştırma, Paleolitik arkeoloji veya antropoloji alanlarında çalışan çoğu uzmanın rekabet hipotezini Neandertal kuzenlerimizin yok oluşunu açıklayan makul bir tez olarak görmediklerini ortaya çıkardı. Hollanda ve diğer ülkelerden 216 meslektaşlarıyla yaptıkları bir anket sonucunda yazarların ulaştığı sonuçlara göre çoğu bilim insanı demografik açıklamaları daha makul ve olası buluyor.

‘Sonuçlar Bizi Şaşırttı’

“Dürüst olmak gerekirse, sonuçlar bizi şaşırttı.” diyor Paleolitik arkeoloğu ve makalenin yazarlarından biri olan Gerrit Dusseldorp. “Rekabet hipotezi bilim insanları dahil olmak üzere insanların akıllarında iyice yer etmişti. Bu hipotezin yaygın olarak desteklendiğini görmeyi bekliyorduk, ancak görünen o ki durum bundan farklı.”

Dusseldorp paradigma değişimini, rekabet hipotezinin daha az kabul edilebilir görünmesine sebep olan yeni bulgulara bağlıyor. Önceki bir araştırma, ‘aptal’ Neandertallerin huş ağacı kabuğundan katran yaptığını ve bunu mızrak başlarını kargıya yapıştırmak için kullandıklarını ortaya çıkardı. Ayrıca Şubat ayında, İspanya’daki bir mağaranın duvarında Neandertaller tarafından çizilmiş resimler keşfedildi; mağara resimleri önceden sadece modern insanlar ile ilişkilendiriliyordu.

Arkeolojik farklılıklar tamamen ortadan kalkıyor

Bunun, Neandertaller ve Homo sapiens arasındaki arkeolojik farklılıkların tamamen ortadan kalktığı anlamına geldiğini söylüyor Wil Roebroeks. “Görünen o ki yaşadıkları döneme göre kıyasladığınızda, Neandertaller en az Homo sapiens kadar zekiydi.” diye ekliyor Dusseldorp. Neandertaller ve Homo sapiens dünya üzerinde 200.000 yıl önce aynı anda yaşadılar ve -az çok- beraber geliştiler.

Fakat, Neandertallerin yok oluşuna yönelik nasıl bir açıklama makul görülebilir? Bu soruyu cevaplayan bilim insanlarının çoğu demografik faktörlerin etkili olduğunu düşünüyor. “Neandertaller, Homo sapienslere kıyasla daha küçük gruplar halinde yaşadılar. Akraba evliliği ve genetik farklılıkların az olması yok oluşlarında rol oynamış olabilir.” diye açıklıyor Dusseldorp. Ek olarak, bazı Neandertallerin modern insanlara karıştığı görülüyor; bugün insan genomundaki Neandertal DNA’sını tespit edebiliyoruz. 

Görece az materyal kalıntısı

Neandertallerin nasıl yok olduğu sorusu cevaplanmış değil. Bunun sebebi, günümüze kadar görece az materyal kalıntısının bulunması, yani yapbozun kayıp parçaları bulunanlardan çok daha fazla. Fakat, bu gizem perdesi aralanıncaya kadar Dusseldorp’un meslektaşlarına, basın görevlilerine ve bilim yazarlarına söyleyecekleri var: “Rekabet tezini bir standart olarak kabul etmeyi bırakalım. Hala pek çok makalede Neandertallerin düşünüldüğünden çok daha zeki olduğunu okuyorum; bilim insanlarının çoğu, uzun zamandır Neandertallerin aptal olmadığında hemfikir.”

Politik tercihin rolü yok

Yazarlar ayrıca bilim insanlarının inandıkları tezin siyasi tercihleriyle alakalı olup olmadığını da incelediler. Dusseldorp konuyla ilgili olarak şu açıklamada bulunuyor: “Sağ görüşlü meslektaşlarımızın rekabet teorisini desteklemeye meyilli olduklarını, sol görüşlülerin ise daha çok demografik açıklamaları tercih ettiklerini gördük. Ancak bu tamamen bir varsayımdan ibaret.” Bu varsayım araştırıldı ve sonuç olarak unutulması için bir kenara bırakıldı, zira bilim insanları söz konusu varsayımın doğruluğuna işaret eden herhangi bir dikkate değer kanıt elde edemedi.


Leiden University. 2 Mart 2021.

Makale: Vaesen, K., Dusseldorp, G. L., & Brandt, M. J. (2021). An emerging consensus in palaeoanthropology: demography was the main factor responsible for the disappearance of Neanderthals. Scientific reports, 11(1), 1-9.

Ege Üniversitesi İngilizce Mütercim ve Tercümanlık bölümü öğrencisi.

You must be logged in to post a comment Login