Neandertallerin Yok Olmasının Nedeni Kötü Şans Olabilir

40.000 yıl önce Neandertallerin yok oluşunu Homo sapiens’in Avrasya’ya gelmesi tetiklememiş olabilir.

Neandertallerin yok oluşu belki de bizim suçumuz değildi: Neandertallerin ölümü üzerine yapılan araştırmalar, Homo sapiens tarafından alt edilmek yerine, iri yarı ve kalın kaş kemerli kuzenlerimizin sadece şanssızlık sonucu tükenmiş olabileceğini gösterdi.

Neandertal popülasyonu, modern insanlar Avrupa’ya ve Yakın Doğu’ya geldiklerinde o kadar küçüktü ki, doğum oranlarındaki dalgalanmalar ve soy içi çiftleşmeler ile ölüm oranları ve cinsiyet oranları onları bitirmiş olabilir.

(Dokuz İnsan Türünü Yok Edecek Kadar Vahşi Miyiz?)

Bulgular, Avrupa’ya ulaşan ilk modern insanın, önceden iddia edildiği gibi Neandertallerden daha üstün olmadığını gösteriyor.

Krist Vaesen, “Standart hikaye, Homo sapiens’in Avrupa’yı ve Neandertallerin yaşadığı bölgeye gelmesi ve daha sonra zekamızla veya sayımızla onların üstesinden geldiğimizi söyler. Çalışmamızın ana sonucu, Neandertallerin soylarının tükenmesi için insanlara ihtiyaç duymamasıydı. Sadece şanssızlık olması kesinlikle mümkün.” diyor.

Bilim insanları, Neandertallerin yaklaşık 40.000 yıl önce, modern insan dalgasının Afrika’dan göç etmesinden sonra öldüğü konusunda hemfikir. Belirsiz olan şey, Neandertallerin neden öldüğü ve atalarımızın bu durumda ne gibi rolleri olduğu.

Çoğu zaman basitçe modern insanların tıknaz akrabaları olarak gösterilen Neandertaller bizle benzer beyin yapısına sahipti ve zengin bir kültür geliştirdi. Kompleks taş aletlerinin ve boyalı mücevherlerinin ötesinde Neandertaller bir mağarayı süsledi ve el izlerini bıraktı.

(Neandertaller, Afrika’dan Taşıdığımız Hastalıklar Yüzünden Yok Oldu)

Neandertallerin sonunu neyin getirdiğini incelemek için araştırmacılar, üç ayrı faktörü dikkate alarak nüfuslarının son 10.000 yıl içinde nasıl ilerleyebileceğini modellediler.

Bu faktörlerden birincisi, nüfusun sağlığına zarar veren soy içi çiftleşmeydi. İkincisi, Allee etkisi adı verilen sınırlı sayıda eş seçimi nedeniyle küçük popülasyonların büyümeyi başaramadığı ve avlanacak, yiyecekleri diğer hayvanlardan koruyacak ve grubun çocuklarını yetiştirecek çok az insanın bulunması. Üçüncü faktör, doğum oranlarındaki doğal dalgalanmalar, ölüm ve cinsiyet oranları.

Oluşturulan modeller, Neandertallerin yalnızca soy içi çiftleşmeden yok olma ihtimallerinin düşük olduğunu gösterdi. Ancak Allee etkileri ve popülasyondaki diğer doğal değişimlerle birlikte gelen soy içi çiftleşme, bu bunu yapabilirdi. Modern insanlar geldiğinde Neandertal nüfusu 10.000 ila 70.000 kişi arasındaydı.

Vaesen, “Onların yok oluşu her şeye rağmen yine de gerçekleşebilirdi. Bu diğer hominin türlerinde gördüğümüze daha çok benzer. Bu doğal bir süreç. Türler tükenir.” diyor.

Yayımlanan makalede araştırmacılar, modern insanların en azından kısmen suçlu olduğu bir senaryoyu da anlattı. Homo sapiensler Avrupa’ya vardıklarında, farklı Neandertal gruplarını daha da izole hale getirmiş ve onları bilim insanlarının modellediği doğal faktörlerden ölmeye daha açık hale getirmiş olabilirler.

Vaesen, “Rekabet veya üstünlükle hiçbir ilgisi yok, daha çok yaşam alanlarının parçalanması.” diyor.

Arkeolog olan Penny Spikins, “Neandertal popülasyonlarının zaten küçük olduğunu biliyoruz ve parçalanmış ve soy içi çiftleşmenin etkileri onların ölümünü açıklayabilir. Binlerce yıl boyunca kötü bir şans darbesi, nüfuslarını bir denge noktasından aşağıya çekene kadar dayanmış olabilirler.” diyor.

Ancak Dr Spikins, tartışmaların bir süre daha devam edeceğini söylüyor. Bilim insanları Neandertal popülasyon modellerini modern insan gruplarına dayandırdılar, ancak iki tür biyolojik olarak farklı.

“Bu etkileri henüz tam olarak anlayamadık ve bu yüzden “hayatta kalmanın suçluluğunu” tamamen ortadan kaldırmak için biraz erken olabilir.”

The Guardian. 27 Kasım 2019.

Makale: Krist Vaesen ,Fulco Scherjon,Lia Hemerik,Alexander Verpoorte. 2019. Inbreeding, Allee effects and stochasticity might be sufficient to account for Neanderthal extinction. Plos One.