Neandertallerin Süt Dişleri Bizden Daha Hızlı Çıkmış Olabilir

120.000 yıl önce yaşamış bir Neandertal çocuğuna ait diş, bu türün süt dişlerini ortalama modern insandan daha erken, yaklaşık 4 aylıkken çıkarmaya başladığını gösteriyor.

Bir Neandertal çocuğunun üst çenesindeki diş etinden bir süt ön dişinin ne zaman çıktığıyla ilgili ilk tahmin, soyu tükenmiş kuzenlerimizin gelişimi hakkında yeni bilgiler ortaya koyuyor.

Geçici dişin genç sahibi (süt dişi olarak da bilinir) yaklaşık 120.000 yıl önce günümüzde Hırvatistan’da yer alan Krapina’da yaşıyordu ve diş doğumdan sonra kendi türümüz için beklediğimizden daha erken çıkmış olabilir. Yani yaklaşık 7 aylık yerine, yaklaşık 4 aylıkken çıkıyordu.

Ön dişler veya kesici dişler genellikle diş etinden ilk çıkan dişlerdir. Bebeklerin daha sert yiyecekler yemeye başlamasını sağlarlar. Şimdiye kadar Neandertal çocuklarında süt dişlerinin nasıl geliştiği hakkında çok az şey biliniyordu.

İngiltere’deki Kent Üniversitesi’nden Alessia Nava, “Süt dişleri, geçmiş popülasyonların doğum öncesi yaşamı ve erken çocukluk dönemi hakkında benzersiz bir pencere sağlar. Gelişmekte olan bir organizmanın parçası olarak büyürler. Böylece çocukların büyüme hızları hakkında bilgi almak için dişleri kullanabiliriz.” diyor.

(Bu Mağara, Neandertallerin Son Sığınaklarından Biri Olabilir)

Nava ve meslektaşları, Neandertal dişinin, dişin taç adı verilen beyaz üst kısmından diş kökünün küçük bir kısmına kadar üç boyutlu resimlerini çekmek için yüksek enerjili X-ışınları kullandılar.

Bir dişin tacı mineden oluşur. Süt dişlerinin minesinde, altında bebek doğmadan önce oluşan ve üzerinde doğum sonrası oluşan minenin bulunduğu yenidoğan çizgisi adı verilen silik bir işaret vardır.

Mine, hücreler tarafından günlük bir döngüde biriktirilir ve bu da ona çapraz çizgiler adı verilen bir çizgi deseni verir. Bitişik şeritler arasındaki mesafe, bir günde diş büyümesinin oranını temsil eder.

Kent Üniversitesi’nden çalışmanın başyazarı Patrick Mahoney, “Hücreler mineyi oluştururken, her 24 saatte bir biraz daha az mineralize madde üreterek çapraz çizgiler oluştururlar. Bunlar, doğum ve diş çıkarma arasındaki süreyi belirlemenin temel yoludur.” diyor.

Ekip, bu büyüme çizgilerini, kesici dişin doğumda ne kadar iyi geliştiğini ve ortaya çıkacak kadar olgunlaşmadan önce doğum sonrası ne kadar gelişim süresi gerektiğini değerlendirmek için kullandı. Grup daha sonra, Neandertal öldüğünde çıkmak üzere olan üç dişi taşıyan bir Neandertalden alınan bir çene kemiğini analiz ederek tahmini kontrol etti.

Ekip, Neandertallerin doğumdan yaklaşık 4 ay ile yaklaşık 8 ay sonra süt dişlerini çıkarmaya başladığını tahmin ediyor. Modern insan süt dişleri tipik olarak daha sonra, yaklaşık 7 ila 10 aylıkken ortaya çıkar.

Tek bir Neandertal süt dişi, erken çıkmaya işaret eden ek bilgiler sağladı. Ekip, günlük mine katmanlarının kalınlığına ve aynı zamanda günlük olarak biriken kökteki dentin katmanlarının kalınlığına bakarak, hem mine hem de dentinin modern insanlara göre daha yüksek oranlarda büyüdüğü sonucuna varıyor ve bu da dişin gelişimini daha erken tamamlamış olacağını gösteriyor.

Ekip, daha erken diş sürmesinin, Neandertal bebeklerinin modern insan bebeklerinde olduğundan daha genç yaşta daha sert yiyecekler yemesine olanak sağlamış olabileceğini söylüyor. Bu durum, genç Neandertallerin modern insan beyninden biraz daha büyük olduğu düşünülen beyinlerinin enerji ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olabilirdi.

Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Debra Guatelli-Steinberg, “Bu çalışma büyük ilgi görüyor çünkü bunlar bir Neandertal ağzında bulunan ilk bebek dişleri ve bize Neandertal bebeklerinin katı gıdaları işlemeye ne kadar hızlı başlamaları gerektiğine dair bazı ipuçları veriyor.” diyor.

New Scientist. 24 Kasım 2021.

Makale: Mahoney, P., McFarlane, G., Smith, B. H., Miszkiewicz, J. J., Cerrito, P., Liversidge, H., … & Nava, A. (2021). Growth of Neanderthal infants from Krapina (120–130 ka), Croatia. Proceedings of the Royal Society B, 288(1963), 20212079.