Neandertallerin Nesli Tükenmedi, Bizim Nüfusumuza Dahil Oldular

Yeni bir araştırmaya göre, modern insan DNA’sı Neandertal genomunun şaşırtıcı derecede büyük bir kısmını oluşturmuş olabilir.

Neandertallerin nesli tükenmemiş olabilir, aksine modern insan nüfusuna dahil olmuş olabilirler. Yeni bir çalışmanın bulgularına göre, modern insan DNA’sı Neandertal genomunun yüzde 2.5 ila 3.7’sini oluşturuyordu.

Çalışmaya dahil olmayan Colorado Boulder Üniversitesi’nden popülasyon genetikçisi Fernando Villanea, “Bu araştırma, ayrı bir Neandertal soyundan ziyade, atalarımızla daha bağlantılı bir geçmişe sahip olduklarını gerçekten vurguluyor. Hem modern insan hem de Neandertal popülasyonları birey değiş tokuşunda uzun bir geçmişi paylaştı.” diyor.

Neandertaller, modern insanlara en yakın soyu tükenmiş akrabalar arasında yer alıyordu ve soylarımız yaklaşık 500.000 yıl önce birbirinden ayrıldı. On yıldan fazla bir süre önce, bilim insanları Neandertallerin, Afrika’dan göç eden modern insan atalarıyla çiftleştiğini ortaya çıkardı. Bugün, Afrika dışındaki modern insan gruplarının genomları yaklaşık yüzde 1 ila 2 Neandertal DNA’sı içeriyor.

(İlgili: Down Sendromlu Çocuk, Neandertallerin Fedakarlığını Gösteriyor)

Ancak, modern insan DNA’sının Neandertal genomuna nasıl girdiği hakkında daha az bilgiye sahibiz. Bu durum büyük ölçüde, hayatta kalan tam Neandertal genomuna ait sadece üç yüksek kaliteli örnek bulunmasından kaynaklanıyor. Bu örnekler, Hırvatistan’daki Vindija mağarasında bulunan ve 50.000 ila 65.000 yıl öncesine tarihlenen kalıntılardan, Rusya’daki Chagyrskaya ve Denisova mağaralarından, sırasıyla yaklaşık 80.000 ve 50.000 yıl öncesine tarihlenen kalıntılardan biliniyor.

Buna karşılık, 2003 yılında İnsan Genomu Projesi’nin tamamlanmasından bu yana bilim insanları, yüz binlerce modern insanın genomunu dizilediler.

Çalışmanın kıdemli yazarı ve New Jersey’deki Princeton Üniversitesi’nde popülasyon genetikçisi olan Joshua Akey, “Neandertaller ve modern insanlar arasındaki çiftleşmelerin DNA’mızı ve evrimsel geçmişimizi nasıl etkilediğine dair önemli miktarda araştırma yapıldı. Ancak, bu karşılaşmaların Neandertal genomlarını nasıl etkilediği hakkında çok daha az bilgiye sahibiz.” diyor.

Yeni çalışmada bilim insanları, hem modern insanların hem de Neandertallerin genellikle her genin biri babadan, diğeri anneden alınan iki versiyonuna sahip olduğu gerçeğine dayanarak hareket ettiler. İki grup, kendi türlerinin diğer gruplarından daha farklı olduğundan, Neandertaller ve insanlar arasındaki melezleşme, her genin iki farklı versiyonuna sahip olma şansının bu tür bir sonucu olmayan çocuklara göre daha yüksek olduğu yavrulara yol açacaktı.

Araştırmacılar, üç Neandertal’in genomlarını 2.000 modern insanın genomlarıyla karşılaştırdılar. Neandertal genomunun yüzde 2,5 ila 3,7 oranında modern insan DNA’sı içerebileceğini keşfettiler. Bu, atalar Neandertal popülasyonunda her 30 modern insan ebeveyninden 1’inin bu şekilde katkıda bulunmasına benziyor.

Araştırma ekibinin analizi, modern insan DNA’sının Neandertal genomuna en az iki farklı melezleşme döneminde girdiğini öne sürdü: biri yaklaşık 200.000 ila 250.000 yıl önce ve diğeri yaklaşık 100.000 ila 120.000 yıl önce. Akey, “Başka zamanlarda da melezleşmeler gerçekleşmiş olabilir, fakat bu tür olaylar Neandertal genomunda tespit edilebilir izler bırakmamış olabilir” diyor.

Yakın tarihli ve henüz hakem onayından geçmemiş bir çalışma, modern insan genomunda görülen Neandertal DNA’sının çoğunun, yaklaşık 47.000 yıl önce ve yaklaşık 6.800 yıl süren tek bir büyük melezleşme döneminden kaynaklandığını öne sürüyor. Neandertal genomunu etkileyen önceki olaylar gibi diğer zamanlarda gerçekleşen melezleşmeler, genomumuzda tespit edilebilir bir iz bırakmamış olabilir.

İsrail’deki Skhul ve Qafzeh mağaralarında bulunan kafatasları, çalışmada tanımlanan büyük melezleşme olaylarından biriyle aynı döneme, yaklaşık 100.000 yıl öncesine tarihleniyor. Bu fosiller modern insan kalıntıları gibi görünse de, hala daha büyük kaş çıkıntıları gibi nispeten ilkel özelliklere sahipler ve bu da “Neandertallerden gelen gen akışının işaretleri olabilir,” diyor Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nde paleantropolog olan ve yeni çalışmaya dahil olmayan Chris Stringer.

Üç Neandertal genomu arasında görülen genetik çeşitliliğin düzeyini analiz eden yeni çalışma, aynı zamanda uzun vadeli ortalama Neandertal popülasyonunun önceden tahmin edilenden yaklaşık yüzde 20 daha küçük olduğunu da öne sürdü.

Akey, “Bu büyük bir fark gibi görünmeyebilir, fakat Neandertallerin zaten oldukça küçük bir popülasyona sahip oldukları tahmin edildiğinden, bunun daha da küçük olduğunu keşfetmek önemli bir bulgu” diyor.

Akey, “Neandertal popülasyon büyüklüğüne ilişkin bu yeni tahminler, Neandertallerin modern insan popülasyonu tarafından absorbe edildikleri için ortadan kaybolmuş olabileceğini öne sürüyor.” diyor.

“Afrika’dan gelen modern insan göçlerinin tekrarlanan dalgaları, Neandertallerin ayrı bir popülasyon olarak kalma yeteneklerini sonunda alt etti ve nihayetinde modern insan gen havuzuna asimile oldular.”

Akey, gelecekteki araştırmaların modern insan DNA’sının Neandertallerde sahip olabileceği iyi veya kötü biyolojik etkileri inceleyebileceğini söylüyor.

Live Science. 11 Temmuz 2024.

Makale: Liming Li et al., 2024., Recurrent gene flow between Neanderthals and modern humans over the past 200,000 years. Science 385.