Mumya Etiketleriyle, Eski Akdeniz İklimi Canlandırılıyor

Bilim insanları, mumyalanmış bedenlere asılan küçük ahşap parçalarını kullanarak eski dünyanın iklimini yeniden canlandırıyor. 

Tarih boyunca Dünya’nın iklimi doğal dalgalanmalara maruz kaldı. Mevcut krizlerle karşılaştırıldığında küçük olsa da, bu değişimler medeniyetleri kurmaya ya da yıkmaya yeterdi. Son araştırmalar, bunların Roma İmparatorluğu’nun hem genişlemesinde hem de gerilemesinde rol oynadığını gösteriyor. 

Bilim insanları, iklim dalgalanmalarının bir bölgenin veya imparatorluğun tarihi üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak için Roma yönetimindeki eski Mısır’ın iklimini yeniden inşa etmeye çalışıyorlar. 

Ekibe bu görevlerinde, Roma dönemi mumyalarına iliştirilmiş ahşap etiketler şeklindeki dikkat çekici “Rosetta taşları” yardımcı oluyor.

(İlgili: İklim, Orta Doğu Medeniyetlerini Derinden Etkilemiş)

Aileler, ölen sevdiklerini mumyacıya göndermeden önce, ölen kişinin adını, ebeveynlerinin adlarını ve bazen de kısa bir dini mesajı içeren bir etiket yerleştirirdi. Etiketler, sargılara sarıldıktan sonra tanınmayacak olan cesedin kimliğini belirlemek ve mumyalayıcıların cesetleri birbirine karıştırmamasını sağlamak için kullanılırdı. 

Müzelerdeki zengin bilgi

Ahşap etiketler, Besis ve Senpnouth’un ölmüş oğlu Pkyris’in, ya da  Panahib’in ölmüş kızı Tsenpetese’nin kimliğinden çok daha fazla bilgi sağlıyor. Herhangi bir ahşap eser gibi büyüme halkalarına sahip oldukları için çevre hakkında da değerli bilgiler sunuyorlar. Her halka bir yılın geçişini temsil ediyor. İyi yıllarda ağaç daha hızlı büyüdüğü için halkalar daha geniş oluyor. Daha dar halkalar, yıllarca süren kuraklığın kanıtı olabiliyor.

Açıkçası birkaç parça ahşap, ilgili dönemin iklimini yeniden yaratmak için yetersiz kalıyor. İklimi anlamak için en azından birkaç düzine örnekte aynı modeli gözlemlemek gerekli. Ne kadar çok örtüşme olursa, sonuçlar o kadar güvenilir olur. Ek olarak, iklim dalgalanmasının detaylarını anlamak için, kuraklık veya aşırı sıcak gibi iklim koşullarına farklı tepkiler veren birkaç ağaç türünün büyüme halkalarını karşılaştırmak önemli.

Cenevre Üniversitesi’nden bir arkeolog olan François Blondel, “Bu nedenle mumya etiketleri amaçlarımız için ideal. Yalnızca dünyanın dört bir yanındaki müzelerde binlercesi olmakla kalmıyor, aynı zamanda çam, selvi, sedir ve ardıç gibi birçok farklı ağaç türünden yapılıyorlar.”  diyor.

İklim olaylarını tarihlendirmek

Araştırmacı, çalışmasında 300’ün üzerinde ahşap etiketin halka dizilimlerini inceledi. Daha sonra örtüşmeleri, yani halka dizilerinin birbirleriyle uyumlu olduğu durumları belirledi. Bu örtüşmeler, Doğu Akdeniz’de, günümüz Lübnan’ında, Yunan adalarında veya Nil’in ağzında (ağaçların hasat edildiği bölgelerde) iklimin nasıl olduğuna dair ilk ana hatları sunuyor.

François Blondel, birkaç güzel yıl ve talihsiz bir şekilde birbirini izleyen kuraklıklar olduğunu, ancak gerçek tarihlerin hala belirsiz olduğunu açıklıyor. “Halkalara ve kaydettikleri ayrıntılara henüz kesin bir tarih veremiyoruz.” Bu nedenle ileriye dönük bir sonraki adım, bu olayları tarihte konumlandırmak olacak. 

Belki araştırmacılar şans eseri tarihlenebilecek bir örnek bulacaklar. Daha sonra, aynı ağaç türünden ve konumundan diğer etiketlerle örtüşme olup olmadığını kontrol ederek kesin tarihi belirleyebilecekler. Aksi takdirde, radyokarbon tarihlemesine güvenmek zorunda kalacaklar.

Aynı numunenin halkaları boyunca elde edilen birçok ahşap örneğini entegre ederek tarih belirsizliğini istatistiksel olarak en aza indirmek mümkün – en iyi senaryo ile neredeyse sıfıra. Bilim insanlarının hala doğru örnekleri bulması ve her şeyden önce, radyokarbon analizi için müzelerden izin alması gerekiyor.

Roma dönemi Mısır’ının iklimini yeniden inşa etmeye çalışan SNSF projesinin lideri Sabine Huebner, çalışmanın daha yeni başladığını açıklıyor. Tarihçilerin, arkeologların ve iklimbilimcilerin çalışmaları, Basel Üniversitesi’nde antik tarih profesörü olan Huebner tarafından koordine ediliyor. 

“Mumya etiketleri, Roma İmparatorluğu’nun ‘tahıl ambarı’ olan Roma dönemi Mısır’ının iklimini yeniden inşa etmek ve iklim dalgalanmalarının toplum, yönetim ve ekonomideki değişiklikleri nasıl etkilediğini anlamak için kullandığımız bir vekil araç.”

Swiss National Science Foundation. 4 Nisan 2023.

Makale: Blondel, F., Huebner, S. R., Pearson, C., & Stoffel, M. (2023). Mummy Labels: A Witness to the Use and Processing of Wood in Roman Egypt. International Journal of Wood Culture, 1(aop), 1-32.